⛄ Bitwy Ii Wojny Światowej 1942 45

Po zamachu na Adolfa Hitlera w VII 1944 roku władzę nad obozami jenieckimi przejęło SS. Niemieckie obozy jenieckie w czasie II wojny światowej (Oflagi – dla oficerów, Stalagi – dla podoficerów i szeregowców) oznaczane były numerem okręgu wojskowego, w którym się znajdowały. 35. FRANCJA, Sedan, grudzień 1944: Amerykńscy żołnierze podczas walk o Ardeny na przełomie 1944-45 roku. Ofensywa w Ardenach była ostatnią dużą operacją ofensywną wojsk niemieckich na froncie zachodnim w czasie II wojny światowej. AFP Obrona Odessy – bitwa stoczona w dniach 8 sierpnia – 16 października 1941 roku podczas niemieckiej inwazji na ZSRR. Zakończyła się wycofaniem sił radzieckich i zdobyciem miasta przez siły rumuńsko-niemieckie. Na początku sierpnia dowodzona przez gen. Ciupercę rumuńska 4 Armia (początkowo 6 dywizji) przekroczyła Dniestr i Bitwa pod Moskwą – wieloetapowa kampania wojenna, trwająca od września/października 1941 do stycznia 1942 r., która składała się z dwóch okresów strategicznie ważnych walk na 600 km odcinku frontu wschodniego II wojny światowej. Radziecki wysiłek obronny udaremnił atak Wehrmachtu na Moskwę, stolicę i największe miasto Związku Radzieckiego. Moskwa była jednym z głównych II bitwa pod El Alamein. II bitwa pod El Alamein – bitwa stoczona od 23 października do 4 listopada 1942 roku w pobliżu egipskiego miasta El Alamein, uznawana za punkt zwrotny w kampanii pustynnej w Afryce Północnej w czasie II wojny światowej. Było to pierwsze zwycięstwo brytyjskich sił lądowych nad wojskami niemieckimi w tej wojnie. II wojna światowa w Afryce. II wojna światowa w Afryce – całokształt działań zbrojnych stoczonych w Afryce (głównie północnej) pomiędzy Aliantami a państwami Osi podczas II wojny światowej. Oficjalnie rozpoczęły się 10 czerwca 1940 roku, kiedy to do wojny po stronie III Rzeszy włączyły się faszystowskie Włochy. Kampania filipińska (1944–1945) (znana też jako druga kampania filipińska lub wyzwolenie Filipin) – kampania stoczona przez wojska amerykańskie i filipińskie mająca na celu pokonanie i wyparcie sił Cesarskiej Armii Japońskiej okupujących Filipiny podczas II wojny światowej. Armia japońska opanowała wszystkie wysypy archipelagu POLSKI CZYN ZBROJNY PODCZAS II WOJNY ŚWIATOWEJ. 75. ROCZNICA ZAKOŃCZENIA WOJNY. POLSKIE SIŁY ZBROJNE NA ZACHODZIE SLAJD 5 Porażka Wojska Polskiego w kampanii 1939 r. nie przerwała toczonej przez Polaków walki z Niemcami. Jeszcze w czasie ostatnich zmagań w kraju został na emigracji utworzony Rząd Bitwa o Henderson Field. Bitwa o Henderson Field – stoczona w dniach 23–26 października 1942 roku największa bitwa lądowa sześciomiesięcznej kampanii na Wyspach Salomona, stoczona między amerykańską 1 Dywizją Piechoty Morskiej oraz oddziałami japońskiej 17 Armii. Bitwa została stoczona w ramach wspólnej operacji cesarskiej Wygrana przez Amerykanów bitwa stała się punktem zwrotnym II wojny światowej na Pacyfiku. W maju 1942 roku flota japońska ruszyła na Midway – atol oddalony około 450 mil morskich od Bitwy konfederacji barskiej ‎ (19 stron) Bitwy morskie w historii Rosji ‎ (1 kategoria, 13 stron) Bitwy powstania kościuszkowskiego ‎ (27 stron) Bitwy powstania listopadowego ‎ (1 kategoria, 45 stron) Bitwy powstania styczniowego ‎ (12 kategorii, 4 strony) Bitwy w 1943 w Związku Radzieckim ‎ (3 strony) II wojna światowa.Wybuch II wojny światowej poprzedzały działania Niemiec. II Wielka wojna była największą wojną w dziejach ludzkości. Te sześć lat (1939-45) zostanie zapamiętane aż do końca świata. Spośród 78 istniejących w tym czasie państw tylko sześć nie przystąpiło do wojny. Pod broń powołano ponad 110 mln ludzi. NnyIkr. Opublikowano: czwartek, 18 październik 2018 Miejsce konkursu: Publiczna Szkoła Podstawowa w Goszczynie Cele konkursu: Rozwijanie i pogłębianie zainteresowań przeszłością, zachodzącymi w niej wydarzeniami Rozwijanie myślenia historycznego i krytycyzmu Rozwijania sprawności umysłowych oraz osobistych zainteresowań Rozwijanie umiejętności pozwalających na samodzielna pracę z materiałem historycznym Uczestnicy konkursu: Uczniowie klas 7-8 szkoły podstawowej Uczniowie III klasy gimnazjum Forma konkursu: I etap: test składający się z 25 pytań II etap (finałowy): test składający się z 50 pytań Etapy konkursu: Etap 1: etap klasowy (startują wszyscy chętni uczniowie w poszczególnych klasach) Etap 2: etap szkolny (rywalizacja pomiędzy uczniami najlepszymi w swoich klasach, którzy uzyskali największą liczb punktów możliwych do zdobycia) Terminy: Etap 1: etap klasowy (29 X 2018 roku, poniedziałek) Etap 2: etap szkolny (7 XI 2018 roku, środa) Nagrody: Nagrody (książki i dyplomy) otrzymuje zwycięzca i finaliści w II etapie konkursu Organizator zastrzega sobie możliwość zmiany terminów konkursu: I i II etapu Przykładowe pytania konkursowe: Jak się nazywa pakt niemiecko-radziecki? Kiedy Anglia z Francją przystąpiły do wojny? Czym był Blitzkrieg? Czym był holokaust? Czym był plan Barbarossa? Podaj datę bitwy pod Bzurą? Bitwa o Anglię, data. Co to jest: Luftwaffe, Kriegsmarine, Wehrmacht? 10 maja 1940. Co to za data? Data bitwy o Stalingrad? Gdzie debatowano o utworzeniu drugiego frontu w Europie? Ułóż chronologicznie spotkania Wielkiej Trójki: Poczdam, Jałta, Teheran Czym była operacja „Overlord”? Kiedy USA przystąpiły do II Wojny Światowej? Akt kapitulacji Japonii Data spotkania Wielkiej Trójki w Teheranie Plan Barbarossa wszedł w życie: Fallweis to? Data spotkania Wielkiej Trójki w Jałcie Data spotkania Wielkiej Trójki w Poczdamie Podaj datę najazdu Niemiec na Polskę Kiedy wojska radzieckie wkroczyły do Polski? Gdzie po klęsce wrześniowej została stworzona Armia Polska? W którym roku była bitwa pod Narwikiem? Kiedy Niemcy uderzyły na Związek Radziecki? ( Kiedy wybuchło Powstanie Warszawskie? Kiedy Niemcy podpisały kapitulację? Umownym terminem rozpoczęcia II wojny światowej jest 1 września 1939 r. godzina Był to/było to: 3 IX 1939 r. W. Brytania i Francja wypowiedziały wojnę Niemcom, ale nie podjęły działań zbrojnych, ograniczając się do zrzuceniu ulotek propagandowych na terytorium Niemiec i zajęciu pozycji na ufortyfikowanej linii Maginota. Wydarzenie to określa się mianem: We wrześniu 1939 r. rozegrała się bitwa nad Bzurą, uznawana za największe starcie z Niemcami w czasie kampanii wrześniowej. Połączonymi siłami dwóch polskich armii „Poznań” i „Pomorze” dowodził/dowodzili: Był politykiem i publicystą, żołnierzem i komisarzem cywilnym przy Dowództwie Obrony Warszawy. Która informacja dotycząca Stefana Starzyńskiego jest FAŁSZYWA: W dniach 2-5 października 1939 r. Samodzielna Grupa Operacyjna „Polesie” pod dowództwem gen. Franciszka Kleeberga stoczyła ostatnią bitwę kampanii wrześniowej: Która informacja dotycząca przyczyn tzw. „wojny zimowej” jest FAŁSZYWA: W bitwie o Narwik w 1940 r. brała udział polska jednostka pod dowództwem generała Zygmunta Szyszko-Bohusza. Był/Była to: 22 czerwca 1940 r. w Compiegne pod Paryżem podpisano układ niemiecko-francuski kończący działania wojenne. Która informacja dotycząca Francji jest FAŁSZYWA: Która informacja dotycząca „bitwy o Anglię” jest FAŁSZYWA: Był francuskim politykiem, generałem i autorem książek poświęconych strategii i historii wojskowości. Która informacja dotycząca generała Charlesa de Gaulle’a jest FAŁSZYWA: Jest uznawany za najwybitniejszego Brytyjczyka wszech czasów. Która informacja dotycząca Winstona Churchilla jest FAŁSZYWA: Agresja wojsk niemieckich na Związek Radziecki pod kryptonimem „Plan Barbarossa” nastąpiła: Z II wojną światową na wschodnim froncie Europy wiąże się pojęcie „Wielka wojna ojczyźniana“. Która informacja jest FAŁSZYWA: Licząca ok. 300 km „droga życia” przez jezioro Ładoga była ważnym szlakiem dla mieszkańców i obrońców: Po tej bitwie Niemcy ogłosili trzydniową żałobę narodową, a wkrótce okazało się, że był to początek końca jej sukcesów na froncie wschodnim. Która informacja dotycząca bitwy o Stalingrad jest FAŁSZYWA: Działania wojenne rozegrały się koło miasta Kursk, a ponieważ front swoim kształtem przypominał łuk, bitwę nazwano Łukiem Kurskim. Która informacja dotycząca tej części wojny jest FAŁSZYWA: ZSRR rozpoczęło wojnę z Finlandią w 1939 r. pod pretekstem: Agresja sowiecka na ziemie polskie miała miejsce w 1939 roku. Kiedy? Wojska alianckie wycofujące się z Francji w maju 1940 r. do Anglii ewakuowały się: „Operacja berlińska” polegała na: Karta Atlantycka to: Którą z bitew wojny obronnej Polski we wrześniu 1939 r. nazwano „polskimi Termopilami”? Plan niemieckiego ataku na Wielką Brytanię nosił nazwę: Operacja „Overlord” miała miejsce: Stefan Starzyński stał we wrześniu 1939 r. na czele obrony: Wojna na świecie zakończyła się: Nieudany zamach na Hitlera miał miejsce 20 VII 1944 r. Dokonał go płk Claus von Stauffenberg w kwaterze głównej w: Miastem, które wytrzymało najdłuższe (900-dniowe) oblężenie podczas II wojny był: Pierwsza w dziejach bomba atomowa została zrzucona na japońskie miasto – Hiroszimę: „Szczury Tobruku” to: Niespodziewany atak Japończyków na Pearl Harbor nastąpił: Kampania polska, zwana także kampanią wrześniową, miała miejsce: Niemiecki plan agresji na Polskę w 1939 r. otrzymał nazwę: Armia Czerwona wkroczyła na terytorium państwa polskiego: Najdłużej bronioną polską placówką na Wybrzeżu pod dowództwem kontradmirała Józefa Unruga był: Dowódcą wojsk fińskich w wojnie ze Związkiem Radzieckim w latach 1939-1940 był: Wielka Brytania i Francja wypowiedziały wojnę Niemcom, ale nie podjęły działań zbrojnych, ograniczając się do zrzuceniu ulotek propagandowych na terytorium Niemiec i zajęciu pozycji na ufortyfikowanej granicy francusko-niemieckiej. Wydarzenie to określa się mianem „dziwnej wojny”, która rozpoczęła się: 9 kwietnia 1940 r. w ciągu jednego dnia wojska niemieckie zajęły jedno z państw europejskich. Była to: Niemiecki plan agresji na państwa Europy Zachodniej w 1940 r. otrzymał nazwę: Niemiecki plan agresji na Związek Radziecki otrzymał nazwę: We wrześniu 1941 r. wojska niemieckie otoczyły Leningrad. Oblężenia miasta trwało ok.: Początek największej bitwy pancernej w czasie II wojny światowej na Łuku Kurskim to: Uznawany za bohatera Związku Radzieckiego, był dowódcą i zastępcą wodza naczelnego w II wojnie światowej. Która informacja dotycząca Gieorgija Żukowa jest FAŁSZYWA: W marcu 1941 r. prezydent Stanów Zjednoczonych uzyskał prawo do udzielenia pomocy w sprzęcie i zaopatrzeniu dla armii państw walczących z państwami osi. Była to ustawa: Generalny Plan Wschodni był niemieckim planem osiedleńczym i germanizacyjnym ziem Polski, Ukrainy, Białorusi i Rosji. Która informacja nie jest związana z tym planem: Według propagandy hitlerowskiej Słowianie, Żydzi i Romowie oraz ci, którzy nie odpowiadali ideałowi Niemca to: W czasie II wojny światowej około 11 milionów ludzi poniosło śmierć w niemieckich obozach. Która informacja jest FAŁSZYWA: Konferencja nazistów w Wannsee koło Berlina, gdzie podjęto decyzję o „ostatecznym rozwiązaniu kwestii żydowskiej” odbyła się: „Ostateczne rozwiązanie kwestii żydowskiej” powierzono jednostkom SS oraz: Ludobójstwo ludności żydowskiej w czasie II wojny światowej określa się mianem Holokaust. Która informacja jest FAŁSZYWA: Ocaliła z getta warszawskiego około 2,5 tysiąca żydowskich dzieci, których dane ukrywała w słoikach zakopanych w ogrodzie. Fakt ten stał się inspiracją do powstania sztuki teatralnej „Życie w słoiku”. Została uhonorowana medalem „Sprawiedliwy Wśród Narodów Świata”: Która organizacja nie była związana w czasie wojny z działalnością na rzecz pomocy Żydom, organizacji powstania w getcie warszawskim: Powstanie w getcie warszawskim wybuchło: We Francji ruch oporu (Resistance) podporządkowany był: II wojna światowa na froncie afrykańskim trwała w latach: Dowódcą wojsk brytyjskich w bitwie pod El-Alamejn był: W walkach pod Tobrukiem brała udział polska jednostka wojskowa pod dowództwem gen. Stanisława Kopańskiego: Aliancką operacją „Torch” w listopadzie 1942 r., polegającą na desancie wojsk w Maroku i Algierii dowodził: Nazywano go „lisem pustyni”, stał na czele niemieckich oddziałów Afrika Korps: Przez cały okres wojny trwała bitwa o Atlantyk. Która informacja nie dotyczy tych wydarzeń: Japońska operacja „Tora! Tora! Tora!” na amerykańską bazę na Pearl Harbor to: Autorem japońskich planów wojennych był: Była to przełomowa bitwa na Pacyfiku w dniach 4-7 czerwca 1942 r. Japonia straciła cztery najważniejsze lotniskowce i od tej bitwy wojska USA przejęły inicjatywę na Dalekim Wschodzie. Była to bitwa: Był prezydentem Stanów Zjednoczonych w czasie II wojny światowej. Która informacja dotycząca Franklina Delano Roosevelta jest FAŁSZYWA: 14 sierpnia 1941 r. na pokładzie pancernika Prince of Wales na Oceanie Atlantyckim podpisano Kartę Atlantycką: Która informacja nie dotyczy tego dokumentu: Atak Niemców na ZSRR i Japonii na amerykańską bazę na Pearl Harbor zbliżyły wielkie mocarstwa, które utworzyły blok sojuszniczy zwany wielką koalicją. Który z przywódców nie należał do tego sojuszu: Pierwsze spotkanie przywódców Wielkiej Trójki odbyło się: W lutym 1945 r. na konferencji wielkiej trójki w Jałcie na Krymie dokonano podziału świata, który nazwano „porządkiem/dyktatem jałtańskim”. Która informacja dotycząca tej konferencji jest FAŁSZYWA: „ […] mimo że z miasta zostały tylko gruzy, Niemcy utrzymali ten punkt oporu i nadal zamykali drogę do Rzymu. […] Zbocza wzgórz, zwłaszcza od strony mniejszego natężenia ognia, tonęły w powodzi czerwonych maków”. Tak o tej bitwie pisał jeden z polskich dowódców: Na konferencji w Teheranie przywódcy wielkiej koalicji zdecydowali o utworzeniu drugiego frontu w Europie Zachodniej. Która informacja nie dotyczy tego frontu: 25 kwietnia 1945 r. wojska radzieckie i wojska amerykańskie spotkały się: Feldmarszałek Wilhelm Keitel podpisał akt bezwarunkowej kapitulacji III Rzeszy w kwaterze Gieorgija Żukowa w Berlinie: Po raz pierwszy masowo Japończycy użyli pilotów-samobójców, zwanych kamikaze w: Japonia podpisała akt kapitulacji na pokładzie amerykańskiego pancernika Missouri w Zatoce Tokijskiej: W czasie trwania kampanii wrześniowej władze III Rzeszy i Związku Radzieckiego dokonały podziału ziem II Rzeczypospolitej. Układ o granicach i przyjaźni został zawarty: Układ o granicach i przyjaźni pomiędzy III Rzeszą i ZSRR zawarty w 1939 r. przewidywał granicę niemiecko-radziecką na linii rzek: W 1939 r. bezpośrednio do III Rzeszy nie zostały wcielone ziemie: Z ziem Polski centralnej Hitler utworzył Generalne Gubernatorstwo. Która informacja jest FAŁSZYWA: Od wiosny 1941 r. na ziemiach polskich, które zostały bezpośrednio wcielone do III Rzeszy obowiązywała Volkslista. Która informacja jest FAŁSZYWA: 6 listopada 1939 r. Niemcy zorganizowali operację zwaną „Sonderaktion Krakau”: Okupacja niemiecka ziem polskich miała na celu wyniszczenie Polaków w myśl haseł „walki o przestrzeń życiową dla rasy panów”. Która informacja nie jest związana z tą okupacją: Okupacja radziecka ziem polskich miała na celu wyniszczenie Polaków w myśl haseł walki klasowej i dyktatury proletariatu. Która informacja nie jest związana z tą okupacją: Pierwsza masowa deportacja Polaków z Kresów Wschodnich w głąb ZSRR miała to: Mianem zbrodni katyńskiej określa się zagładę polskich jeńców, w większości oficerów Wojska Polskiego wziętych do niewoli po 17 września 1939 r. Radzieckie NKWD dokonało tej zbrodni: Prezydentem II Rzeczpospolitej na wychodźstwie był: Najważniejszym politykiem władz emigracyjnych był premier rządu. Która informacja dotycząca Władysława Sikorskiego jest FAŁSZYWA: 30 lipca 1941 r. został podpisany układ między rządem polskim a radzieckim. Która informacja nie dotyczy układu Sikorski-Majski: We wrześniu 1939 r. gen. Michał Karaszewicz-Tokarzewski powołał organizację wojskowo-polityczną: Pierwszy oddział partyzancki (tzw. partyzantki powrześniowej) został utworzony przez: W 1939 r. premier gen. Władysław Sikorski powołał Związek Walki Zbrojnej. Która informacja dotycząca tej organizacji wojskowej Polskiego Państwa Podziemnego jest FAŁSZYWA: Ujawnienie przez Niemców informacji o odnalezieniu w Katyniu grobów polskich oficerów miało miejsce: 25 kwietnia 1943 r. Stalin zerwał stosunki dyplomatyczne z rządem polskim na wychodźstwie. Bezpośrednim pretekstem było: Po zerwaniu stosunków dyplomatycznych z rządem polskim, Stalin realizował plan podporządkowania ziem polskich poprzez utworzenie polskich władz komunistycznych podległych ZSRR. Która informacja jest FAŁSZYWA: W lipcu 1943 r. po śmierci gen. Władysława Sikorskiego premierem rządu na emigracji został: Po przegranej wojnie obronnej Polski w 1939 r. okupanci przystąpili do likwidacji polskości. Która informacja dotycząca okupacji niemieckiej jest FAŁSZYWA: Generalny Plan Wschodni był niemieckim planem osiedleńczym i germanizacyjnym ziem Polski, Ukrainy, Białorusi i Rosji. Która informacja nie jest związana z tym planem: Po wkroczeniu Armii Czerwonej na ziemie polskie w 1939 r. rozpoczęły się represje wobec Polaków. Która informacja dotycząca okupacji radzieckiej jest FAŁSZYWA: W granicach II Rzeczpospolitej mieszkało ok. 3,2 mln Żydów. Szacuje się, że w czasie II wojny światowej zginęło ok. 2,9 mln Żydów posiadających obywatelstwo polskie. Która informacja jest FAŁSZYWA: Która organizacja nie była związana w czasie wojny z działalnością na rzecz pomocy Żydom i prowadzeniem powstania w getcie warszawskim: Powstanie w getcie warszawskim miało miejsce: Na czele powstania w getcie warszawskim stali: Pierwszy transport więźniów do Auschwitz miał miejsce: W 1942 r. Ukraińcy powołali Ukraińską Powstańczą Armię, której zadaniem miało być utworzenie niepodległej Ukrainy, pozbawionej mniejszości narodowych. Która informacja dotycząca UPA jest FAŁSZYWA: Najbardziej znanym planem operacyjnym Armii Krajowej był plan „Burza”. Która informacja jest FAŁSZYWA: Która informacja nie jest przyczyną powstania warszawskiego: Powstanie warszawskie rozpoczęło się: Która informacja dotycząca przebiegu powstania warszawskiego jest FAŁSZYWA: Który z dowódców nie był związany z powstaniem warszawskim: Powstanie warszawskie trwało: Komendant Armii Krajowej gen. Tadeusz Bór-Komorowski podpisał akt kapitulacji powstania warszawskiego: Po dwóch miesiącach bohaterskich walk w Warszawie, dowódcy AK podjęli decyzję o kapitulacji. Która informacja jest FAŁSZYWA: Która informacja nie jest skutkiem powstania warszawskiego: Armia Czerwona przekroczyła Wisłę i weszła do ruin Warszawy: W bitwie o Narwik w 1940 r. brała udział polska jednostka pod dowództwem generała Zygmunta Szyszko-Bohusza. Był/Była to: Polskie dywizjony myśliwskie (302, 303) i bombowe brały udział w bitwie o Anglię w: W walkach pod Tobrukiem brała udział polska jednostka wojskowa pod dowództwem gen. Stanisława Kopańskiego: W lipcu 1941 r. został podpisany polsko-radziecki pakt Sikorski-Majski. Na jego podstawie kilka dni później zawarto umowę o utworzeniu armii polskiej w Związku Radzieckim. Która informacja dotycząca armii gen. Władysława Andersa jest FAŁSZYWA: Był generałem, ranny w czasie kampanii wrześniowej dostał się do niewoli radzieckiej, w której przebywał do 1941 r. Tworzył armię polską na terytorium ZSRR. W 1970 r. pochowany został na cmentarzu wojskowym pod Monte Cassino: W 1941 r. w operacji, która zakończyła się zatopieniem największego niemieckiego pancernika „Bismarck” brała udział polska jednostka: 6 czerwca1944 r. rozpoczęła się operacja „Overlord”, podczas której wojska angielsko-amerykańskie wylądowały na plażach Normandii. W decydującej dla frontu zachodniego bitwie pod Falaise brała udział: We wrześniu 1944 r., w operacji „Market Garden” pod Arnhem w Holandii, brała udział Samodzielna Brygada Spadochronowa pod dowództwem: Oprócz Polskich Sił Zbrojnych walczących u boku aliantów zachodnich, od 1943 r. na terytorium ZSRR powstawało Wojsko Polskie podporządkowane komunistom. Która informacja jest FAŁSZYWA: Na konferencjach Wielkiej Trójki w Teheranie i Jałcie rozpatrywano problem powojennych Niemiec. Ostatecznie na konferencji w Poczdamie w 1945 r. zapadły decyzje o losach tego państwa. Która informacja jest FAŁSZYWA: Wojna światowa II 1939–1945 – konflikt między grupą demokratycznych państw Europy Zachodniej, do których później przyłączyły się USA i ZSRR, występujące w obronie własnych pozycji w Europie i na świecie, a państwami faszystowskimi (oraz ich sojusznikami), zmierzającymi do zdobycia hegemonii w świecie; konflikt w warunkach wielkiego skoku naukowo-technicznego, który doprowadził do rozwarstwienia sił zbrojnych na nowoczesne armie (głównie niemiecka) wyposażone w najnowsze typy uzbrojenia i tradycyjne armie przede wszystkim państw średnich i małych. W okresie narastania konfliktu wojennego wystąpiły sprzeczności społeczne, które znalazły wyraz w ukształtowaniu się ruchów faszystowskich, odwołujących się do wzorów niemieckich lub włoskich, oraz ruchu komunistycznego podporządkowanego ZSRR. Wybuch wojny światowej poprzedziły wojny lokalne: wojna domowa w Hiszpanii 1936–39 (zakończyła się zwycięstwem frankistów wspieranych przez Włochy i Niemcy) oraz trwająca od 1937 wojna chińsko-japońska, która z czasem stała się częścią konfliktu światowego (pod okupacją japońską znalazła się wschodnia, nadbrzeżna część Chin, pozostałą część kontrolował Kuomintang, wspierany przez ZSRR i państwa zachodnie); doszło też do — przerwanego przez wybuch wojny w Europie — lokalnego konfliktu sowiecko-japońskiego na pograniczu Mandżurii (marionetkowe cesarstwo pod protektoratem Japonii) i Mongolii (marionetkowa republika pod protektoratem ZSRR). Początek wojny. Niemcy, po włączeniu wiosną 1938 Austrii do III Rzeszy (Anschluss), jesienią 1938 na konferencji w Monachium uzyskali zgodę na anektowanie części Czech i Moraw (III 1939 zajęli całe terytorium Czech i Moraw, jednocześnie powstało Państwo Słowackie); wystąpili wobec Polski z żądaniami dotyczącymi Wolnego Miasta Gdańska i Pomorza; odrzucenie tych żądań przez rząd polski, jednoczesne potwierdzenie sojuszu francusko-polskiego i wzajemne gwarancje polsko-brytyjskie (porozumienie polsko-francusko-brytyjskie miało charakter polityczny, a nie wojskowy) spowodowały, że 31 III A. Hitler postanowił rozpocząć bezpośrednie przygotowania do wojny z Polską; VIII 1939 zawarł porozumienie z J. Stalinem (pakt Ribbentropp–Mołotow), w którym obaj dyktatorzy dokonali podziału strefy wpływów w środkowowschodniej Europie. Niemiecki plan wojny przewidywał uderzenie na Polskę z jednoczesną osłoną na zachodzie; plan polski zakładał obronę na pograniczu, później odwrót na linię ostatecznego oporu; plan francuski — rozwinięcie obrony na granicy północno-wschodniej i wschodniej, później przegrupowanie między rzekami Ren i Mozelę oraz podjęcie ograniczonej akcji zaczepnej; plan sowiecki — osiągnięcie linii Wisły. 1 IX 1939 Niemcy zaatakowały Polskę (kampania wrześniowa 1939), 3 IX w stanie wojny z nimi znalazły się Wielka Brytania i Francja — konflikt z lokalnego przekształcił się w światowy. Na froncie polskim Niemcy mieli przewagę liczebną i materiałową, z wyprzedzeniem dokonali mobilizacji i siłami pancerno-motorowymi, wspieranymi przez lotnictwo, w ciągu kilku dni przełamali opór wojsk polskich w bitwie granicznej, 8 IX doszli do środkowej Wisły i do Warszawy; polski zwrot zaczepny doprowadził do bitwy nad Bzurą, która odciążyła stolicę; nim bitwa dobiegła końca, 17 IX od wschodu uderzyła Armia Czerwona, zmierzając ku Wiśle (po umowie moskiewskiej z 28 IX cofnęła się na linię rzeki Bug); władze RP opuściły kraj. Pod koniec września opór polski wygasł, 28 IX skapitulowała Warszawa, 2–5 X pod Kockiem rozegrała się ostatnia bitwa kampanii wrześniowej. Na froncie zachodnim 10 IX Francuzi podjęli lokalne akcje zaczepne w rejonie Saary, ale przerwali je po kilku dniach; później na froncie zachodnim panowała cisza (drôle de guerre). Niemcy planowali podjęcie ofensywy na zachodzie jeszcze 1939, ale ostatecznie odłożyli ją na termin późniejszy. Na morzu działania rozpoczęły się 3 IX i przyniosły powodzenie niemieckiej broni podwodnej. Na Wschodzie X 1939 zgodnie z umowami sowiecko-niemieckimi ZSRR utworzył bazy wojskowe na Litwie, Łotwie i w Estonii i wystąpił z ultimatum wobec Finlandii; po odrzuceniu żądań przez rząd fiński 30 XI wojska sowieckie przekroczyły granicę fińską (wojna sowiecko-fińska 1939–40), utknęły na Przesmyku Karelskim (Mannerheima linia) i w Karelii; w Laponii okupowały rejon Petsamo. W Chinach Japończycy 17 IX uderzyli na miasto Changsha, 2 X Chińczycy przeszli do przeciwnatarcia. W 1939 na zajętych terytoriach przez Niemcy i ZSRR, poczynając od Czechosłowacji (Protektorat Czech i Moraw) i Polski wprowadzono administrację okupacyjną stosującą terror: eksterminacje, areszty i deportacje, które dotknęły setki tys. ludzi (deportacja, Katyń). Jednocześnie zaczęły powstawać zalążki ruchu oporu i konspiracji, a także rządy na uchodźstwie (rząd Rzeczypospolitej Polskiej na uchodźstwie). Działania 1940. W Skandynawii w lutym wojna sowiecko-fińska weszła w stadium krytyczne; ZSRR skierował na front blisko 1 mln żołnierzy; obrona fińska na Przesmyku Karelskim została przełamana; Francja i Wielka Brytania wspierały władze fińskie, planowały wysłanie do Finlandii korpusu ekspedycyjnego (z udziałem polskiej Samodzielnej Brygady Strzelców Podhalańskich); nim do tego doszło, 12 III w Moskwie został podpisany sowiecko-fiński traktat pokojowy; Finlandia utraciła Przesmyk Karelski i część Karelii, ale zachowała niepodległość. Niemcy zaplanowali szerszą akcję na północy — 9 IV ich wojska zajęły Danię (która nie stawiła oporu) i wylądowały w głównych portach Norwegii; zaskoczeni Norwegowie stawili nieskoordynowany opór, a nieliczne posiłki brytyjskie i francuskie nie zmieniły sytuacji i zostały ewakuowane; 30 IV podpisano kapitulację armii norweskiej w południowej części kraju; dłużej trwały walki w północnej części Norwegii, wokół Narwiku, 9 IV opanowanego przez Niemców; Norwegów wsparł brytyjsko-francusko-polski korpus posiłkowy. Francuzi i Norwegowie odbili Narwik, 29 V Polacy — Ankenes; 10 VI wojska norweskie skapitulowały; alianci wycofali się. Na froncie zachodnim 10 V armia niemiecka uderzyła na Holandię i Belgię; 14 V holenderskie siły zbrojne skapitulowały; siły lewego skrzydła wojsk sprzymierzonych weszły w tym czasie do Belgii, ale niemieckie zgrupowanie pancerno-motorowe, nacierające przez Ardeny, 14–15 V sforsowało środkową Mozę, 19 V osiągnęło brzeg cieśniny La Manche, odcinając główne siły sprzymierzonych we Flandrii; 28 V skapitulowała armia belgijska, do 6 VI wojska brytyjskie i część armii francuskiej ewakuowały się z Dunkierki do Wielkiej Brytanii. Francuzi odtworzyli front na linii rzek Somma i Aisne, ale przeważające siły niemieckie 5 VI wznowiły natarcie, przełamały front i przeszły do pościgu; 10 VI Włochy wypowiedziały wojnę Francji, 14 VI Niemcy wkroczyli do Paryża; 25 VI weszło w życie zawieszenie broni; Niemcy rozpoczęli okupację północnej i zachodniej części Francji i narzucili jej ograniczenia wojskowe, w części nieokupowanej utworzono tzw. Wolną Francję (État français) z rządem w Vichy; działania wojenne na lądzie ustały, nasiliły się walki w powietrzu i na morzu. Niemcy przygotowywali desant na Wielką Brytanię, dążąc do uzyskania panowania w powietrzu (bitwa o Wielką Brytanię). Na Oceanie Atlantyckim w 1. połowie 1940 niemiecka marynarka wojenna i lotnictwo nie osiągnęły większych sukcesów, po zdobyciu baz w Norwegii i Francji skuteczność działań niemieckich przeciwko liniom zaopatrzeniowym aliantów wzrosła. Na Morzu Śródziemnym działania morskie przez blisko 3 lata stanowiły główną część operacji wojennych na tym obszarze, zwłaszcza na liniach komunikacyjnych — włoskich (Włochy–Libia, później Włochy–Półwysep Bałkański) i brytyjskich (Gibraltar–Egipt, później Egipt–Grecja, zaopatrywanie Malty); działania sił nawodnych doprowadziły do starć koło przylądków Teulada i Spartivento (Sardynia); brytyjskie lotnictwo pokładowe zaatakowało bazę włoskiej floty w Tarencie i wyeliminowało z działań większość floty liniowej, ale nie ograniczyło przewozów morskich przeciwnika. W Afryce Północnej włoska 10. armia IX 1940 dotarła z Libii do Sidi Barrani w Egipcie i została zatrzymana, 9 XII wojska brytyjskie rozpoczęły ofensywę, w ciągu kilku dni rozbiły większość sił 10. armii, wkroczyły do Cyrenajki, obległy Bardiję. Na Półwyspie Bałkańskim 28 X Włosi uderzyli na Grecję, licząc na szybkie zwycięstwo; Grecy powstrzymali przeciwnika, 14 XI przeszli do ofensywy i wyparłszy nieprzyjaciela z własnego terytorium wkroczyli do Albanii. W Afryce Wschodniej w Etiopii Włosi zajęli tereny na pograniczu z Sudanem (Kassalę) i Kenią (Moyale), w sierpniu obsadzili też Somali Brytyjskie (Berbera). W Europie Wschodniej rząd sowiecki wykorzystał zaangażowanie Niemiec na zachodzie i latem inkorporował Litwę, Łotwę i Estonię, przekształcając je w republiki związkowe ZSRR, od Rumunii uzyskał Besarabię i północną Bukowinę, sięgając wpływami na Półwysep Bałkański. Niemcy z Włochami i Japonią utworzyli Pakt Trzech (27 IX), do którego dołączyły Słowacja, Węgry i Rumunia. Obie strony (sowiecka i niemiecka) rozpoczęły przygotowania do zbrojnego rozstrzygnięcia, którego głównym obszarem miały być okupowane ziemie polskie. W Chinach wojska Kuomintangu odbiły Nanning (12 III), otwierając połączenie lądowe z Indochinami; na froncie centralnym wojska japońskie opanowały Yichang i rozpoczęły bombardowania Chongqing; w grudniu Japończycy podjęli kolejną próbę opanowania linii kolejowej Hangzhou–Kanton. Po klęsce Francji 22 IX uzyskali prawo założenia baz w Kochinchinie. W 1940 państwa Osi opanowały niemal całą zachodnią i północną Europę; Wielka Brytania utrzymała się na wyspach i w strefie śródziemnomorskiej, gdzie działania wojenne ponownie przeniosły się na teren Europy; w krajach okupowanych przez III Rzeszę i ZSRR zaczął organizować się ruch oporu; nastąpiło zbliżenie Stanów Zjednoczonych i Wielkiej Brytanii. Działania 1941. W strefie Morza Śródziemnego w Afryce Północnej wojska brytyjskie w początkach roku kontynuowały natarcie, zdobyły Bardiję, Tobruk i Bengazi, niszcząc całkowicie włoską 10. armię i zajmując całą Cyrenajkę; Niemcy skierowali w rejon walk lotnictwo i wojska lądowe (Korpus Afrykański). Półwysep Bałkański. Na froncie albańskim ofensywa grecka utknęła w górach. Niemcy, przygotowując się do interwencji w Grecji, w styczniu skierowali wojska do Rumunii i 2 III wkroczyli do Bułgarii; Brytyjczycy, osłabiając swe siły w Afryce Północnej, wysłali do Grecji korpus ekspedycyjny; 6 IV wojska niemieckie, wspierane przez jednostki włoskie, a później węgierskie, uderzyły na Jugosławię i Grecję; armia jugosłowiańska rozpadła się bez udziału w znaczniejszych walkach, grecka broniła się dłużej; 20 V–1 VI Niemcy za pomocą desantu powietrznego opanowali Kretę. W Afryce Północnej na Pustyni Libijskiej w marcu i kwietniu wojska niemiecko-włoskie pokonały Brytyjczyków, odbiły Cyrenajkę (oprócz Tobruku obronionego przez Australijczyków, których od sierpnia zastępowała polska Samodzielna Brygada Strzelców Karpackich); 19 XI brytyjska 8. armia, uprzedzając przeciwnika, przeszła do natarcia, odblokowała Tobruk i ponownie zajęła Cyrenajkę. W Afryce Wschodniej wojska brytyjskie rozbiły armię włoską i zajęły ten obszar. Na Bliskim Wschodzie Brytyjczycy opanowali Irak, następnie Syrię. W sierpniu (po wybuchu wojny sowiecko-niemieckiej) wojska brytyjskie i sowieckie rozpoczęły okupację Iranu, co pozwoliło na otwarcie bezpośredniego połączenia lądowego między ZSRR a obszarami kontrolowanymi przez Wielką Brytanię. W Europie Wschodniej na wiosnę Niemcy i sojusznicy (Rumunia i Finlandia) rozpoczęli przegrupowanie wojsk w celu uderzenia na ZSRR; uderzenie wojsk Osi 22 VI 1941 zaskoczyło stronę sowiecką kierunkiem natarć oraz mechanizmem prowadzenia działań (we współczesnej historiografii istnieje również pogląd, iż atak ten wyprzedził stronę sowiecką przygotowującą napaść na III Rzeszę); latem zostały rozbite wojska pierwszego sowieckiego rzutu strategicznego, a jesienią — drugiego, dopiero trzeci powstrzymał Niemców pod Leningradem, Moskwą i u wrót Kaukazu (Rostów); 5–6 XII rozpoczęło się sowieckie przeciwnatarcie pod Moskwą (Moskwa — Bitwa pod Moskwą), które zmusiło wojska niemieckie do odwrotu o 300–400 km i obrony na całym froncie wschodnim. Finowie odbili Przesmyk Karelski po dawną granicę sowiecko-fińską oraz obsadzili Karelię po rzekę Swir i jezioro Onega. W Laponii wojska niemieckie podjęły próbę opanowania Murmańska, utknęły jednak nad rzeką Stara Lica; na obszarze od Morza Czarnego do Morza Barentsa ukształtował się front liniowy, który związał większość niemieckich sił lądowych. Na Oceanie Atlantyckim nasilała się wielka bitwa o komunikację (bitwa o Atlantyk); Brytyjczycy doskonalili system konwojów, uzyskali pomoc amerykańską (VIII 1941 podpisali deklarację współpracy, Kartę Atlantycką); Niemcy zatopili 432 statki (ponad 2 mln BRT), tracąc 35 okrętów podwodnych. Latem przez Morze Barentsa ruszyły pierwsze konwoje sprzymierzonych zmierzające do sowieckich portów północnych (murmańskie konwoje). W wojnie powietrznej w pierwszych miesiącach 1941 lotnictwo niemieckie kontynuowało bombardowanie obiektów na Wysp Brytyjskich, później jego aktywność osłabła; lotnictwo brytyjskie stopniowo nasilało naloty na Niemcy i cele w krajach okupowanych. Na obszarach okupowanych trwało formowanie się konspiracji, rozpoczęto działania partyzanckie; po rozpoczęciu wojny sowiecko-niemieckiej ruch komunistyczny w państwach okupowanych i zależnych od III Rzeszy na polecenie Międzynarodówki Komunistycznej podjął działalność konspiracyjną (w największej skali w Jugosławii, gdzie walka partyzancka była również elementem wojny domowej, oraz na okupowanych obszarach ZSRR). W Chinach Japończycy kontynuowali akcję blokowania wybrzeży, opanowali wiele miast nadmorskie, głównie w południowej części Chin, przygotowywali uderzenie na południową część kontynentu; we wrześniu Chińczycy zwyciężyli w bitwie pod Changsha; uderzenie Japonii na Stany Zjednoczone i Wielką Brytanię spowodowało, iż tzw. incydent chiński stał się częścią działań II wojny światowej; 20 X władze Japonii zatwierdziły ostateczny plan wojny ze Stanami Zjednoczonymi, Wielką Brytanią i Holandią (przewidywał eliminowanie amerykańskiej floty, opanowanie stref mórz Azji Południowo-Wschodniej — Filipin, Holenderskich Indii Wschodnich, Nowej Gwinei, Wysp Salomona, Półwyspu Malajskiego, a później Birmy, z pozostawieniem części armii lądowej w Chinach, oraz silnej osłony w Mandżurii). Utworzenie nowych frontów dalekowschodnich zapoczątkował japoński atak 7–8 XII na bazę floty amerykańskiej w Pearl Harbor; następnie Japończycy opanowali Hongkong, na Malajach wysadzili desant, który rozpoczął natarcie na Singapur, z Indochin wkroczyli do Syjamu (przyłączył się do Japonii), następnie uderzyli na południową Birmę; desant japoński wylądował na wyspie Luzon (Filipiny). Przystąpienie do wojny ZSRR i Stanów Zjednoczonych z jednej strony i Japonii z drugiej przekształciło działania wojenne w wojnę powszechną, konflikt globalny między 2 blokami mocarstw, z udziałem większości państw świata, angażujący niemal całość zasobów światowych (ich wykorzystanie 1944 osiągnęło poziom maksymalny). Działania 1942. Konflikt wojenny był już w pełni wojną wielofrontową i wielopłaszczyznową; w Europie miała ona charakter głównie lądowej z nasilającą się wojną powietrzną; na Oceanie Spokojnym — przede wszystkim powietrzno-morskiej; w Chinach i Birmie — lądowej. W Europie Wschodniej na początku roku Armia Czerwona kontynuowała kontrofensywę i na niektórych odcinkach frontu zmusiła Niemców do odwrotu (Ukraina); latem armia niemiecka, po uprzednim opanowaniu Sewastopola, przeszła do ofensywy na południowym odcinku frontu i nacierając na Kaukaz rozbiła sowieckie lewe skrzydło, ale w sierpniu–wrześniu utknęła w Stalingradzie i na zachodniej części pasma kaukaskiego; 19 XI rozpoczęła się sowiecka kontrofensywa pod Stalingradem, 23 XI wojska sowieckie okrążyły niemieckie zgrupowanie (stalingradzka bitwa); na środkowym odcinku frontu uderzenia sowieckie związały znaczne siły niemieckie. W Europie 9–10 X wojska niemieckie obsadziły okupowaną część Francji, a oddziały włoskie — Korsykę. W powietrzu rozpoczęła się ofensywa bombowa na Niemcy, początkowo prowadzona przez lotnictwo brytyjskie (w tym Polskie Siły Powietrzne), od sierpnia również amerykańskie. W Afryce Północnej na Pustynii Libijskiej wojska niemiecko-włoskiej na początku roku (21 I–7 II) odrzuciły brytyjską 8. armię na linię Al-Mechila, 27 V przeszły do ofensywy, pobiły Brytyjczyków w Cyrenajce, podczas pościgu zdobyły Tobruk (21 VII) i doszły do Al- Alamajn, 23 X–4 XI brytyjska 8. armia rozbiła wojska niemiecko-włoska i przeszła do kontrataku, do końca roku opanowując po raz trzeci Cyrenajkę. W listopadzie w portach Maroka i Algierii wylądowały wojska amerykańskie oraz brytyjskie, po zawarciu porozumienia z miejscową administracją francuską ruszyły ku Tunisowi, gdzie wylądował desant niemiecko-włoski; pod koniec roku w zachodniej Tunezji ukształtował się protektorat francuski. Na Oceanie Atlantyckim po przystąpieniu Stanów Zjednoczonych do wojny Niemcy poszerzyli strefę działań floty podwodnej do wybrzeży amerykańskich, co w połączeniu ze wzrostem liczby okrętów podwodnych spowodowało zwiększenie liczby zatopionych statków sprzymierzonych (lepiej osłaniane transporty z wojskiem z reguły docierały w całości). Na Dalekim Wschodzie Japończycy opanowali Malaje (15 II skapitulował Singapur), następnie Birmę, mimo wsparcia Brytyjczyków przez Chińczyków; na Filipinach Japończycy 2 I zajęli Manilę, następnie zmusili do kapitulacji armię filipińsko-amerykańską broniącą się na półwyspie Bataan (9 IV); w styczniu desant japoński wylądował na Borneo, po wygraniu bitwy na Morzu Jawajskim (24 II) — na Jawie. Na wiosnę 1942 pod japońską okupacją była cała strefa mórz Azji Południowo-Wschodniej; Australia i Indie były zagrożone, a Chiny odcięte od połączeń z państwami zachodnimi; ofensywa japońska w kierunku południowo-wschodnim została jednak zatrzymana, 7–8 V stoczono nierozstrzygniętą bitwę morską na Morzu Koralowym, 3–5 VI klęska floty japońskiej w bitwie koło atolu Midway spowodowała przełom w wojnie na Oceanie Spokojnym; po wylądowaniu 10 VII desantu amerykańskiego na wyspie Guadalcanal (Wyspy Salomona) stoczono kilka bitew powietrzno-morskich; na Nowej Gwinei we wrześniu Australijczycy powstrzymali marsz japoński na Port Moresby i wraz z Amerykanami rozpoczęli natarcie na Buna. Na początku 1942 największe sukcesy militarne odnosiła Japonia, w lecie — Niemcy; jesienią zaczęła zarysowywać się przewaga przeciwników Osi. Stany Zjednoczone i Wielka Brytania ściśle współdziałały, poszukiwano porozumienia z ZSRR. Działania 1943. Nastąpiło wzmocnienie ofensywy państw sprzymierzonych na państwa Osi w Europie; na lądzie (od wschodu i południa), w powietrzu (od zachodu); wzmagał się ruch oporu, zwłaszcza w państwach okupowanych; na Oceanie Spokojnym nasiliły się powietrzno-morskie działania amerykańskich sił zbrojnych; narastał wysiłek zaplecza walczących mocarstw (wzrost produkcji wojennej, szczególnie w państwach sprzymierzonych). Na froncie wschodnim pierwsze miesiące 1943 przyniosły kontynuację ofensywy sowieckiej na południowym odcinku frontu oraz likwidację zgrupowania niemieckiego otoczonego w Stalingradzie (2 II); pod koniec lutego wojska sowieckie zbliżyły się do dolnego biegu Dniepru; przeciwnatarcie Niemców pod Charkowem ustabilizowało front; Armia Czerwona utrzymała tereny w rejonie Kurska, wojska niemieckie zaś (po wycofaniu się z północnego Kaukazu) — przyczółek na Półwyspie Tamańskim; pod Moskwą Niemcy wycofali się spod Rżewa i Domiańska, Rosjanie przebili lądowe połączenia do okrążonego Leningradu; obie strony rozpoczęły przygotowania do kampanii letniej, 5 VII Niemcy przeszli do natarcia uderzając koncentrycznie na Kursk, stoczono wielką bitwę, której decydującym punktem była największa bitwa pancerna wojny pod Prochorowką, później Armia Czerwona wyszła nad Dolny Dniepr, po jego sforsowaniu (6 XI) zajęła Kijów i odcięła Krym od obszarów okupowanych jeszcze przez Niemców. Na centralnym odcinku frontu wojska sowieckie opanowały Smoleńsk. W Afryce Północnej wojska brytyjskiej 8. armii w styczniu opanowały Trypolitanię i zepchnęły wojska niemiecko-włoskie na przyczółek tunezyjski (zlikwidowany w połowie maja), droga przez Morze Śródziemne została otwarta dla żeglugi sprzymierzonych. We Włoszech 10 VII desant wojsk alianckich wylądował na Sycylii, do 17 VIII resztki wojsk niemiecko-włoskich broniących wyspy ewakuowały się na kontynent; 25 VII obalono rząd B. Mussoliniego, nowy rząd włoski 3 IX podpisał zawieszenie broni ze sprzymierzonymi, desant brytyjski wylądował w Kalabrii; 9 IX, jednocześnie z ogłoszeniem zawieszenia broni, rozpoczął się desant sprzymierzonych w zatoce Salerno. Niemcy odpowiedzieli rozbrojeniem większości oddziałów armii włoskiej we Włoszech i na Półwyspie Bałkańskim, opanowali Rzym (10 IX), po przegranej bitwie pod Salerno, powstrzymali sprzymierzonych na linii zimowej pod Monte Cassino. Na Oceanie Atlantyckim w pierwszej połowie roku nastąpił przełom w bitwie o opanowanie tego obszaru; w marcu Niemcy zatopili 92 statki (540 tys. BRT), w czerwcu tylko 8 (30 tys. BRT); jednocześnie w marcu stracili 15 okrętów podwodnych, w maju — 41; sprzymierzeni udoskonalili środki obrony konwojów, produkcja nowych statków znacznie przewyższała straty. W powietrzu wzrosła siła amerykańskiego lotnictwa strategicznego (stacjonującego w Wielkiej Brytanii); wspólnie z siłami brytyjskimi rozwinęło ono zespoloną ofensywę powietrzną na Niemcy — Brytyjczycy atakowali nocą, Amerykanie w ciągu dnia. Na Oceanie Spokojnym Amerykanie opanowali Wyspy Salomona, zajęli Wyspy Gilberta i wspólnie z Australijczykami opanowali wschodnią część Nowej Gwinei; obsadzili wyspy: Attu i Kiska w archipelagu Aleutów. Na Dalekim Wschodzie w Birmie, na pograniczu z Indiami i Chinami, trwały lokalne starcia; w Chinach nasilił się konflikt między Kuomintangiem a KP Chin; Japończycy podejmowali lokalne ataki, bez powodzenia na Changsha. Państwa sprzymierzone 1943 nawiązały ścisłe współdziałanie, 28 XI–1 XII w Teheranie odbyła się konferencja tzw. wielkiej trójki (W. Churchill, Roosevelt, J. Stalin; teherańska konferencja), która ustaliła plan działań militarnych 1944 (w tym otwarcie tzw. drugiego frontu), przyjęła ogólny zarys ładu powojennego, podział wpływów wielkich mocarstw (Polska podporządkowana ZSRR). Po stronie przeciwnej Oś rozpadła się; dowództwo niemieckie po klęskach na froncie wschodnim przyjęło koncepcję obrony przeciwko Armii Czerwonej i koncentracji sił do pobicia desantu sprzymierzonych na Zachodzie. Działania 1944. W Europie nastąpiło koncentryczne uderzenie wojsk sprzymierzonych na obszary opanowane przez Niemców, połączone z masowym wystąpieniem ruchu oporu i konspiracji. Na Dalekim Wschodzie, na Oceanie Spokojnym działania zaczepne prowadzili sprzymierzeni, w Chinach — Japonia; 1944 to szczytowy okres produkcji zbrojeniowej, szybkiego postępu naukowo-technicznego, początek kształtowania ładu powojennego opartego na nierówności. Na froncie wschodnim na początku roku wojska sowieckie rozbiły skrajne skrzydła armii niemieckiej, na północy odrzuciły przeciwnika spod Leningradu, na południu dotarły do Karpat i wyzwoliły Krym; w czerwcu–lipcu Armia Czerwona rozgromiła centrum wojsk niemieckich na Białorusi i na południe od rzeki Prypeć, na przełomie lipca i sierpnia wyszła nad środkową Wisłę; w stolicy Polski wybuchło powstanie (powstanie warszawskie 1944). W sierpniu wojska sowieckie rozbiły w Mołdawii siły niemiecko-rumuńskie i po przejściu Rumunii (23 VIII) na stronę sprzymierzonych rozpoczęły przez Siedmiogród natarcie na Wielką Nizinę Węgierską (później po sforsowaniu środkowego Dunaju okrążyły Budapeszt); także w sierpniu rozpoczęło się powstanie słowackie. Na Półwyspie Bałkańskim we wrześniu wojska sowieckie nie napotykając na opór wkroczyły do Bułgarii; po przewrocie wojskowym i przejściu Bułgarii na stronę sprzymierzonych, wraz z armią bułgarską uderzyły na Macedonię i Serbię; 20 X wojska sowieckie i jugosłowiańskie opanowały Belgrad; wojska niemieckie wycofały się z Grecji, Albanii i Czarnogóry. W Grecji wylądowały oddziały brytyjskie, rozpoczęła się walka z partyzantką komunistyczną. Pod koniec roku front przebiegał między rzeką Drawa i Morzem Adriatyckim; na jego zapleczu toczyły się walki domowe. W Europie Północnej 10 VI wojska sowieckie przeszły do natarcia na Przesmyku Karelskim, przełamały obronę fińską, 26 VI zajęły Wyborg; 19 IX podpisano sowiecko-fińskie zawieszenie broni, Finlandia wystąpiła przeciwko III Rzeszy, w Laponii rozpoczęły się walki fińsko-niemieckie, na wybrzeżach Morza Barentsa uderzyły wojska sowieckie; pod koniec roku Niemcy wycofali się do północnej Norwegii. We Włoszech alianci od stycznia bez powodzenia podejmowali ataki pod Monte Cassino, połączone z desantem pod Anzio; 11 V wojska sprzymierzonych (w tym Drugi Korpus Polski) przełamały obronę niemiecką, 4 VI weszły do Rzymu i w pościgu dotarły do Apeninu Toskańsko-Emiliańskiego. W Europie Zachodniej w pierwszej połowie roku obie strony przygotowały działania na wielką skalę; alianci — desant na północno-zachodnim wybrzeżu Francji, Niemcy — jego rozbicie na wybrzeżu; 6 VI wojska sprzymierzonych rozpoczęły operację desantową w Normandii i utworzyły przyczółek, następnie pobiły niemiecką armię; na przełomie lipca i sierpnia przełamały obronę niemiecką pod Avranches, okrążyły Niemców pod Falaise, następnie prowadziły pościg; 19 VIII wybuchło powstanie w Paryżu, rozbite wojska niemieckie wycofały się ku granicy Niemiec; 15 VIII wojska amerykańsko-francuskie wylądowały w Prowansji. Na początku września wojska sprzymierzonych wkroczyły do Belgii oraz dotarły do granic Lotaryngii i Alzacji; we wrześniu próba szybkiego wkroczenia do Niemiec przez Holandię (połączona operacja wojsk powietrznodesantowych i lądowych w Arnhem) zakończyła się niepowodzeniem; później prowadzono akcje na mniejszą skalę, 21 X Amerykanie zajęli Akwizgran, 29 X Polacy — Bredę, 23 XI Francuzi — Strasburg. Pod koniec roku Niemcy podjęli ostatnią próbę pokonania wojsk sprzymierzonych uderzając 16 XII w Ardenach, sprzymierzonym, początkowo zaskoczonym, udało się zatrzymać Niemców. W powietrzu lotnictwo strategiczne sprzymierzonych kontynuowało ofensywę na Niemcy; w lecie zostało użyte głównie do bezpośredniego wsparcia wojsk lądowych we Francji. Niemcy wprowadzili do akcji pociski V-1 i V-2 używane do ataków na Londyn. Na Oceanie Atlantyckim sprzymierzeni powiększyli przewagę, co pozwoliło na swobodne przewozy wojsk i sprzętu; rozpoczęto ruch morski przez podejście dalekowschodnie, konwoje arktyczne nie ponosiły poważnych strat. Na Dalekim Wschodzie działania wojenne nasiliły się; na Oceanie Spokojnym Amerykanie wysadzili desant na wyspie Saipan i zwyciężyli w bitwie powietrzno-morskiej na Morzu Filipińskim; opanowali Wyspy Mariańskie; na południu oddziały amerykańskie obsadzały kolejne punkty na Nowej Gwinei; 20 X wysadzono desant na wyspie Leyte (Filipiny), wielka bitwa powietrzno-morska uniemożliwiła flocie japońskiej działania na większą skalę. Amerykańskie wojska lądowe opanowały Leyte, później zajęły Mindoro; rozpoczęły się uderzenia powietrzne na Japonię, a amerykańska flota podwodna paraliżowała morską komunikację przeciwnika, przede wszystkim między Wyspami Japońskimi a strefą mórz Azji Południowo-Wschodniej. W Birmie w wyniku natarcia odzyskano północną część kraju i ponownie otwarto lądowe połączenie z Chinami. W Chinach od kwietnia do grudnia wojska japońskie prowadziły ofensywę w celu uzyskania bezpośredniego połączenia wzdłuż linii kolejowej Pekin–Kanton i dalej do Indochin. W 1944 siły niemieckie zostały zepchnięte do obszaru ograniczonego na wschodzie Wisłą, na zachodzie — Renem, na południu — Padem; nad obszarem tym panowanie w powietrzu uzyskało lotnictwo sprzymierzonych. Na wyzwolonych obszarach Europy zaczęto odtwarzać państwa w warunkach ostrych konfliktów społecznych na zachodzie, otwartej wojny domowej w Grecji, jej elementów w Jugosławii oraz uzależnienia od ZSRR krajów zajętych przez Armię Czerwoną. Działania 1945. Na froncie wschodnim po przejściu do natarcia 12–15 I między Morzem Bałtyckim a Karpatami główne zgrupowanie wojsk sowieckich przełamało obronę niemiecką nad Wisłą i Narwią (17 I 1. armia WP zajęła Warszawę) i pod koniec stycznia osiągnęło środkową Odrę oraz brzeg Morza Bałtyckiego (Zalewu Wiślanego), w lutym i marcu rozbiło Niemców na Pomorzu oraz Śląsku; 9 IV padł Królewiec. Na południe od Karpat wojska sowieckie 13 II zdobyły Budapeszt i Wiedeń; decydujące uderzenie przeprowadziły między Morzem Bałtyckim i Sudetami; 16 IV główne siły Armii Czerwonej i WP rozpoczęły ofensywę, 2 V zdobyły Berlin, wyszły nad Łabę i spotkały się z wojskami amerykańskimi i brytyjskimi, 9 V wkroczyły do Pragi, wyzwolonej przez powstańców, którzy rozpoczęli walkę 5 V. Na froncie zachodnim wojska sprzymierzonych 8 II rozpoczęły stopniowo rozszerzane natarcie między Mozą a Renem, w marcu sforsowały rzekę (na północ od Zagłębia Ruhry); na północnym skrzydle Brytyjczycy sforsowali dolną Łabę i dotarli do Lubeki, polska 1. Dywizja Pancerna do Wilhelmshaven, siły prawego skrzydła wojsk sprzymierzonych skręciły na południe, sforsowały górny Dunaj i dotarły do Jeziora Bodeńskiego i Tyrolu. W II 1945 na konferencji jałtańskiej uzgodniono podział Niemiec na strefy okupacyjne i ich demilitaryzację, potwierdzono podział stref wpływów mocarstw. We Włoszech 9 IV rozpoczęła się ofensywa sprzymierzonych, 21 IV Polacy weszli do Bolonii; rozbici Niemcy próbowali przeprawić się na północny brzeg Padu; jednocześnie w północnych Włoszech zaczęły walkę grupy ruchu oporu. Na Półwyspie Bałkańskim 16 IV wojska jugosłowiańskie przeszły do natarcia, 9 V weszły do Zagrzebia. W powietrzu wielka ofensywa bombowa lotnictwa sprzymierzonych z powodu zmniejszenia się liczby celów stopniowo zamierała, ostatnimi spektakularnymi celami były: Drezno i siedziba Hitlera w Berchtesgaden. Na morzu panowali sprzymierzeni. W Chinach na początku 1945 Japończycy umocnili połączenie Pekin–Indochiny, w marcu okupowali Indochiny Francuskie (część oddziałów francuskich przebiła się do Chin). W Birmie w styczniu rozpoczęła się ofensywa wojsk brytyjskich, 3 V padł Rangun, resztki wojsk japońskich wycofały się w góry. Na Oceanie Spokojnym Amerykanie 9 I wysadzili desant w zatoce Lingayen na wyspie Luzon i 23 II zdobyli Manilę, pobici Japończycy schronili się w góry; mniejsze desanty amerykańskie wylądowały na innych wyspach Archipelagu Filipińskiego, później zdobyły wyspy: Iwō-jima i przede wszystkim Okinawę, co ułatwiło nasilenie bombardowań Japonii; uderzenia lotnictwa pokładowego zespołów okrętów amerykańskich podpływających bezpośrednio do brzegów Wysp Japońskich i działania floty podwodnej doprowadziły do niemal pełnej blokady Japonii. Koniec wojny w Europie. W warunkach beznadziejnej polityczno-militarnej sytuacji Niemiec grupy polityków niemieckich podjęły próby rozmów, ale ostateczne decyzje podjęło dowództwo wojskowe, 29 IV podpisano wstępne warunki bezwarunkowej kapitulacji armii niemieckiej na froncie włoskim (2 V weszło w życie), 30 IV Hitler desygnował na swoje miejsce admirała K. Dönitza, później popełnił samobójstwo; 4 V poddały się wojska niemieckie znajdujące się w północno-zachodnich Niemczech i Danii; 5 V złożyły broń wojska niemieckie w południowych Niemczech, Tyrolu i w zachodniej Austrii; 7 V o godzinie w Reims przedstawiciele admirała Dönitza podpisali akt bezwarunkowej kapitulacji niemieckich sił zbrojnych i przerwania działań wojennych 8 V o godzinie czasu środkowoeuropejskiego. Na żądanie strony sowieckiej akt kapitulacji powtórzono w Berlinie (9 V o godzinie czasu wschodnioeuroejskiego); tylko niektóre zgrupowania niemieckie oraz formacje serbskie, chorwackie i słoweńskie przebijały się na zachód w celu poddania wojskom brytyjskim lub amerykańskim. W VII–VIII 1945 na konferencji poczdamskiej przywódcy wielkiej trójki ustalili zasady polityki wobec Niemiec. Koniec wojny w Azji. 6 VIII Amerykanie zrzucili bombę atomową na Hirosimę, 8 VIII na Nagasaki; japońskie władze podjęły decyzję o kapitulacji. 8 VIII rząd sowiecki wypowiedział wojnę Japonii, 9 VIII jego wojska uderzyły z 3 stron na Mandżurię, do połowy miesiąca doszły do Mukdenu (Shenyangu); po kapitulacji Japończyków obsadziły resztę Mandżurii, północną Koreę, Kuryle i południowy Sachalin. 2 IX w Zatoce Tokijskiej na okręcie Missouri przedstawiciele Japonii podpisali akt bezwarunkowej kapitulacji. Wyniki wojny. Wojna 1939–45 była konfliktem globalnym prowadzonym na terytoriach Europy, Azji, Afryki i Oceanii, na wszystkich oceanach i morzach oraz w przestrzeni powietrznej; uczestniczyło w niej 61 państw i 1,7 mld ludzi (pod bronią 110 mln). Bezpośrednie straty ludzkie wyniosły ponad 50 mln osób, w tym ok. 20 mln żołnierzy; działaniom wojennym towarzyszyły: masowy terror, mordy, deportacje, przesiedlenia grup ludności, często całych narodów, zapoczątkowane 1937 w Chinach i 1939 w Polsce. Wojna przyniosła degradację państw Europy w stosunku do Stanów Zjednoczonych, przyspieszyła rozpad systemu kolonialnego; spowodowała rozgromienie faszyzmu i nazizmu w Europie i militaryzmu w Azji. Ład powojenny ukształtowany przez konferencje: teherańską, jałtańską i poczdamską, usankcjonowany w formule ONZ, zapewnił hegemonię mocarstw, przede wszystkim Stanów Zjednoczonych i ZSRR, których rywalizacja doprowadziła do utworzenia 2 bloków militarno-politycznych: komunistycznego, rządzonego przez ZSRR, oraz demokratycznego, skupiającego się wokół Stanów Zjednoczonych. O. Terlecki, Najkrótsza historia drugiej wojny światowej, Kraków–Wrocław 1984; Z. Flisowski, Burza nad Pacyfikiem, t. 1–2, Warszawa 1994–95; J. Piekałkiewicz, Kalendarium wydarzeń II wojny światowej, Warszawa 1997; P. Matusak, E. Pawłowski, T. Rawski, Druga wojna światowa 1939–1945, t. 1–2, Siedlce 2003. Chassin, Histoire militaire de la seconde guerre mondiale, Paris 1951; K. Tippelskirch, Geschichte des Zweiten Weltkrieges, Bonn 1956; H. A. Jacobsen, 1939–1945. Der zweite Weltkrieg in Chronik und Dokumenten, Darmstadt 1961; E. Bauer, Histoire controversée de la deuxième guerre mondiale, t. 1–7, Monaco 1966; H. Michel, La seconde guerre mondiale, t. 1–2, Paris 1968–1969; Erdman, Der Zweite Weltkrieg, München 1980; J. Piekałkiewicz, Der Zweite Weltkrieg, Augsburg 1994. Tadeusz Rawski Treść hasła została przygotowana na podstawie materiałów źródłowych PWN. Ważniejsze bitwy II wojny światowej Bitwa pod Stalingradem Długie i zacięte walki w latach 1942-43, które zapoczątkowały odwrót Wehrmachtu, dotąd posuwających się szybko w głąb Związku Radzieckiego. W 1942 r. niemiecka 6 armia pod dowództwem gen. Fredricha von Paulusa zajęła Kursk, Charków, Krym i dotarła do Wołgi oraz największego nad rzeką miasta Stalingrad ( obecnie Wołgograd). Tutaj źle uzbrojone i stosunkowo nieliczne wojska radzieckie powstrzymały najeźdźców prowadząc długotrwałą, zażartą obronę. W listopadzie, kiedy obrońcom miasta skończyły się zapasy, Stalinowi udało się zgromadzić siły wystarczające do przeprowadzenia kontrofensywy przez 6 sowieckich armii pod dowództwem marszałków: Georgija Żukowa, Iwana Koniewa i Radiona Malinowskiego. W lutym 1943 r. Niemcy, którymi dowodził mianowany przez Hitlera na feldmarszałka von Paulus, poddali się. Ich straty wyniosły 330 000 żołnierzy zabitych lub wziętych do niewoli. Potem Armia Czerwona odzyskała Kursk kładąc kres niemieckim sukcesom na froncie wschodnim. Blokada Leningradu Oblężenie drugiego pod względem wielkości miasta Związku Radzieckiego w II wojnie światowej; trwało 900 dni i pochłonęło milion ofiar. We wrześniu 1941 r. wojska niemieckie dotarły na przedmieścia Leningradu (obecnie Petersburga) i szybko go okrążyły. Choć miasto nie było przygotowane na oblężenie, władze nie wyraziły zgody na ewakuację ludności cywilnej, narażając ją na głód, choroby i nieustanny ostrzał artyleryjski. Zaopatrzenie docierało do Leningradu drogą powietrzną, a zimą tzw. drogą życia – przez zamarznięte jezioro Ładoga. Rosjanie rozpoczęli kontrofensywę na początku 1943 r., lecz dopiero w styczniu następnego roku przerwali blokadę wroga. W 1965 r. władze radzieckie nadały grodowi Lenina tytuł miasta-bohatera ZSRR. Bitwa o Anglię Określenie zmasowanych nalotów niemieckiej Luftwaffe na Wlk. Brytanię we wczesnej fazie II wojny światowej ( sierpień – październik 1940 r.). Po upadku Francji w czerwcu 1940 r. Niemcy przygotowali się na inwazję na Wyspy Brytyjskie, bombardując angielskie porty, okręty i fortyfikacje nabrzeżne, ale ponieśli ogromne straty w starciu z siłami RAF ( Royal Air Force). W sierpniu III Rzesza dokonała znacznych zniszczeń brytyjskich lotnisk i fabryk samolotów, ale straty niemieckie wciąż były duże, dzięki męstwu pilotów RAF i dokładności, z jaką naprowadziły ich brytyjskie radary. Gdy wyeliminowanie RAF okazało się niemożliwe, co pokrzyżowało plany inwazji, na początku września Niemcy nagle rozpoczęły bombardowanie miast, powodując ogromne zniszczenia, zwłaszcza w Londynie, Coventry i Plymouth. Paradoksalnie ta zmiana taktyki pozwoliła RAF odzyskać siły. W początkach października bitwa o Anglię znalazła się w martwym punkcie i 12 października Hitler odroczył realizację planu inwazji. Zmasowane naloty na brytyjskie miasta trwały aż do kwietnia 1941 r. Niemcy doznały wówczas pierwszej poważnej porażki w czasie II wojny światowej, tracąc ponad 2500 samolotów ( wobec 900 samolotów RAF). W bitwie o Anglię uczestniczyli też polscy lotnicy, którzy zniszczyli ok. 160 niemieckich maszyn. Bitwa o Atlantyk Określenie operacji morskich w czasie II wojny światowej, które rozgrywały się na Atlantyku, Morzu Karaibskim i północnych wodach Europy, kiedy niemieckie U – Booty, wspierane czasem przez włoskie okręty podwodne, usiłowały przeciąć linie zaopatrzeniowe między USA i koloniami angielskimi a Wlk. Brytanią. Często w operacjach brało udział lotnictwo i inne jednostki niemieckiej floty wojennej. Alianci zachodni utracili ok. 2800 statków handlowych, głownie brytyjskich. Sytuacja znacznie się poprawiła w końcu lata 1943 r., kiedy zastosowano ulepszony radar, użyto samolotów dalekiego zasięgu, konwojom morskim przydzielano coraz częściej eskorty i złamano niemieckie szyfry. Późniejsze innowacje techniczne wzmogły skuteczność U – Bootów, które przestały zagrażać transportowi morskiemu przez Atlantyk dopiero w 1944 r., gdy ich bazy zdobyły wojska alianckie lub zostały odcięte od zaplecza. El – Alamejn Port w Egipcie, rejon zaciętych walk toczonych w lipcu i listopadzie 1942 r. między wojskami niemiecko – włoskimi a brytyjskimi. W czerwcu 1942 r. Brytyjczycy zajęli pozycje obronne – na północy nad morzem Śródziemnym pod El – Alamejn, na południu przy słonych błotach depresji Kattara; w lipcu dowodzący brytyjską obroną gen Claude Auchinleck zatrzymał tu natarcie wojsk gen Erwina Rommla, Lisa Pustyni i zapobiegł niebezpieczeństwu utraty Egiptu przez aliantów. Zanim gen Bernard Montgomery przystąpił do operacji zaczepnej, tak rozbudował siły alianckie, że 3 – krotnie przewyższały wojska niemieckie. 23 października ruszyła ofensywa brytyjska, a 2 listopada doszło do bitwy pancernej, do której Anglicy wprowadzili ok. 1200 czołgów. Rommlowi brakowało paliwa, w dodatku miał do dyspozycji zaledwie 500 wozów bojowych. Przytłoczeni przewagą Brytyjczyków Niemcy rozpoczęli odwrót, pozostawiając na polu walki 4 dywizje włoskie. Ok. 10 tys Niemców i 2 – krotnie więcej Włochów dostało się do niewoli. Bitwa pod El – Alamejn była pierwszym większym zwycięstwem Brytyjczyków na lądzie i oznaczała początek klęski wojsk Osi w Afryce Północnej. Ardeny Masyw górski ciągnący się z Francji przez Belgię i Luksemburg, miejsce ostatniej poważnej kontrofensywy niemieckiej podczas II wojny światowej ( 16 – 31 grudzień 1944 r.), skierowanej przeciwko aliantom zachodnim posuwającym się w głąb III Rzeszy. Z rozkazu Hitlera 16 grudnia 1944 r., po koncentracji w lesistych Ardenach w Belgii, doborowe jednostki niemieckie zaskoczyły nieprzygotowane do obrony wojska amerykańskie. Zaciekłe walki w kilku punktach, zwłaszcza w Bastogne, trwały na tyle długo, by alianci mogli przejść do kontrataku i uniemożliwić Niemcom osiągnięcie celu, jakim było odbicie Antwerpii. Kursk Miasto w południowo – zachodniej Rosji, miejsce największej bitwy pancernej podczas II wojny światowej przez wojska niemieckie i radzieckie. Usiłując odzyskać inicjatywę na froncie wschodnim, Hitler wydał rozkaz zaatakowania Kurska , stanowiącego ważny węzeł kolejowy. Po stronie niemieckiej wzięło udział 0,5 mln. żołnierzy, 3500 czołgów, 10 tys. dział oraz ponad 2000 samolotów. Gdy 5 października 1943 r. nastąpiło niemieckie uderzenie, spodziewając się ataku Armia Czerwona przeciwstawiła jeszcze większe siły ( 1,37 mln. żołnierzy, 26 tys. dział, 8400 czołgów i 3500 samolotów). Niemcy zostali zmuszeni do odwrotu; stracili 120 tys żołnierzy ( zabitych lub rannych). Do 23 sierpnia armia radziecka odzyskała pobliskie miasta: Orzeł, Biełgorod i Charków. Bitwa pod Kurskiem spowodowała przejście Wehrmachtu do defensywy. Pearl Harbor Baza marynarki wojennej Stanów Zjednoczonych na Hawajach, nad zatoką w południowej części wyspy Oahu, w niedzielę 7 grudnia 1941 r. zaatakowana bez ostrzeżenia przez japońskie lotnictwo. Niespodziewany nalot 180 nadlatujących z lotniskowców japońskich samolotów na Flotę Pacyfiku wciągnął Stany Zjednoczone do II wojny światowej. W czasie niespełna 2 godz. japońskie torpedy i bomby zniszczyły 188 amerykańskich samolotów i zatopiły lub zniszczyły 18 okrętów wojennych. Zostało zabitych ok. 2400 Amerykanów i rannych ponad 1100. Bomby nie trafiły jednak w ważne składy paliwa; nie osiągnęły również ważnych lotniskowców ( które przebywały w czasie ataku na morzu). Następnego dnia po nalocie USA i Anglia wypowiedziały wojnę Japonii, której sojusznicy – Niemcy i Włochy – wypowiedziały wojnę Ameryce. Dunkierka Miejscowość w północnej Francji blisko granicy z Belgią, w której między 26 maja a 4 czerwca 1940 r. przeprowadzono ewakuację wojsk brytyjskich i francuskich. Pod naporem Niemców wojska alianckie wycofały się na plaże Dunkierki, skąd prawie wszystkich zabrały okręty wojenne i liczne prywatne łodzie. Uratowano w ten sposób ok. 330 tys. ludzi, pozostawiając jednak na plażach cały sprzęt wojskowy. Udało się to przeprowadzić dzięki samemu Hitlerowi, który jednym rozkazem wstrzymał swych żołnierzy na tym kierunku. W Anglii widok ocalonych spowodował gwałtowny wzrost morale obywateli i decyzję o kontynuacji wojny z Osią w Europie. Wojsko i Technika Historia numer specjalny 4/2021Niemiecka „Mleczna Krowa” (typ XIV) – U 464 – zaopatrująca od 1942 r. na Atlantyku inne okręty podwodne w paliwo, torpedy i żywność. Włączenie się do wojny Stanów Zjednoczonych zmieniło w znaczący sposób obraz Bitwy o Atlantyk. Niemieckie okręty podwodne dalekiego zasięgu przez pierwsze półrocze 1942 r. odnosiły duże sukcesy u amerykańskich wybrzeży wykorzystując brak doświadczenia Amerykanów w walce z U-Bootami. W bitwach konwojowych na środku Atlantyku „Szarym Wilkom” nie szło już jednak tak łatwo. Wobec rosnącej siły eskorty, upowszechniania na większą skalę coraz lepszych radarów, instalowanych na okrętach nawodnych i alianckich samolotach, konieczna była zmiana taktyki w atakach na konwoje. Już w połowie grudnia 1941 r. Dönitz opracował plan pierwszego ataku U-Bootów na wschodnie wybrzeże Stanów Zjednoczonych i Kanady. Liczył na to, że Amerykanie nie mają doświadczenia w walce z jego okrętami i wysłane na te wody okręty podwodne typu IX odniosą spore sukcesy. Okazało się, że miał rację, lecz mogło być zupełnie inaczej, gdyż do końca stycznia 1942 r. brytyjscy kryptolodzy śledzili ruchy niemieckich U-Bootów na oceanie. Ostrzegli oni amerykańskie dowództwo o planowanym ataku Niemców, podając nawet, kiedy i gdzie dokładnie należy się go spodziewać i jakie niemieckie okręty wezmą w nim udział. HMS Hesperus – jeden z brytyjskich niszczycieli zaangażowanych w walki na Atlantyku z niemieckimi okrętami podwodnymi. Jednak odpowiedzialny za obronę na tym obszarze admirał Ernest King był zbyt dumny, aby pytać bardziej doświadczonych Brytyjczyków o to, jak najskuteczniej bronić się przez U-Bootami na płytszych przybrzeżnych wodach. W zasadzie podwładni Kinga nie zrobili nic, co mogło przeszkodzić Niemcom w atakach na okolice najważniejszych amerykańskich portów, choć mieli na to od wybuchu wojny miesiąc czasu. Można było postawić pola minowe w ten sposób, by miny były groźne tylko dla U-Bootów, stawiane na głębokości 15 m i niżej, podczas gdy statki przepływałyby nad nimi bezpiecznie. King mógł również zastrzec, by co najmniej jedną trzecią dostępnych niszczycieli oddelegować do eskortowania konwojów przybrzeżnych1, bo należało po wyjściu z portów formować grupy statków zmierzających przynajmniej na najbardziej niebezpiecznych odcinkach (zwłaszcza niedalekich od portów) wzdłuż wybrzeża i przydzielać im osłonę niszczyciela lub innej jednostki patrolowej, a także zapewniać przejściu tych konwojów osłonę pojedynczych samolotów. U-Booty miały bowiem na tych wodach atakować pojedynczo i w dużym oddaleniu od siebie, dlatego tylko taka obrona mogła wydatnie zredukować straty. Niestety, w chwili rozpoczęcia niemieckiej operacji, statki wyruszały na wody przybrzeżne same i U-Booty mogły je po przechwyceniu zatapiać nawet artylerią pokładową. Nie zadbano też na amerykańskim wybrzeżu (i w samych portach) o wprowadzenie zaciemnienia, co później ułatwiało dowódcom U-Bootów ataki w nocy, bo statki na tle świateł z brzegu bardzo dobrze widzieli. A dostępne dla Amerykanów niezbyt liczne samoloty (początkowo 100) nie były jeszcze wtedy nawet wyposażone w bomby głębinowe! Dlatego pięć okrętów podwodnych typu IX (U 123, U 66, U 109, U 130 i U 125) praktycznie nie napotkało oporu, gdy od 14 stycznia 1942 rozpoczęło ataki w okolicy Nowego Jorku i przylądka Hatteras, nieco trudniej poszło im na wodach kanadyjskich u południowych brzegów Nowej Szkocji i koło przylądka Breton Island, bo tam nieliczne kanadyjskie okręty i samoloty dość groźnie kontratakowały. Mimo to początek operacji „Paukenschlag” był dla Niemców bardzo pomyślny. Zatopiły łącznie 23 statki o pojemności 150 510 BRT i uszkodziły 2 kolejne (15 192 BRT), same nie ponosząc strat. Dönitz wiedząc teraz, że jego okręty będą na tych wodach na razie bezkarne, zorganizował kolejne „fale”, czyli nowe i większe grupy U-Bootów, kontynuujących coraz skuteczniejsze akcje (gdy jedna grupa powracała do baz francuskich po wyczerpaniu zapasu paliwa i torped, pojawiała się na ich miejsce kolejna). U-Booty za dnia schodziły na głębokość 45 do 135 m i tam zalegały na dnie w odległości kilku mil od tras żeglugowych, w nocy powracały, kontynuując ataki. Próby przeciwdziałań ze strony okrętów amerykańskich były w pierwszym kwartale 1942 r. rażąco nieskuteczne. Patrolowały w pojedynkę wyznaczone odcinki wybrzeża z taką regularnością, że dowódcy U-Bootów ustawiali według nich swoje zegarki i łatwo mogli uniknąć z nimi walki, bądź sami potrafili zaatakować zbliżający się okręt nawodny. Tak zatopiono niszczyciel USS Jacob Jones, storpedowany 28 lutego 1942 r. przez niemiecki okręt podwodny U 578. W pierwszym kwartale 1942 r. U-Booty zatopiły na wszystkich akwenach 203 jednostki o pojemności 1 133 777 BRT, a Niemcy stracili 12 okrętów. Dwa z nich (U 656 i U 503) zatopiły w marcu samoloty z amerykańskimi załogami. Natomiast z okrętów amerykańskich niszczyciel USS Roper zatopił pierwszego U-Boota (U 85) koło Północnej Karoliny dopiero 14 kwietnia 1942 r. Brytyjczycy z początku przerażeni brakiem umiejętności Amerykanów w obronie ich Wschodniego Wybrzeża, w końcu wysłali im w marcu 1942 r. pomoc w postaci 10 korwet i 24 trawlerów, choć sami tych okrętów potrzebowali. Admirał King dał się wreszcie przekonać, by konwoje pomiędzy Nowym Jorkiem i Halifaksem oraz pomiędzy Key West i Norfolkiem uruchomić. Skutki przyszły bardzo szybko. Liczba zatopień statków spadła z 24 w kwietniu do 5 w maju i zera w lipcu. U-Booty przeniosły się na wody Zatoki Meksykańskiej i wybrzeże Ameryki Południowej oraz w rejon Karaibów, nazywając go nowym „rajem U-Bootów”, bo tam odnosili nadal spore sukcesy. W drugim kwartale 1942 r. na wszystkich akwenach Atlantyku i mórz przyległych niemieckie okręty podwodne zatopiły 328 jednostek o pojemności 1 596 452 BRT. Zatonęło w akcji bojowej 10 U-Bootów, w tym dwa na wodach amerykańskich. W drugim półroczu 1942 r. atak U-Bootów na amerykańskie wschodnie wybrzeże trwał, prócz tego Niemcy w tym okresie mogli przedłużyć swoje operacje na morzu, gdyż zyskali możliwość uzupełniania paliwa, torped i żywności z podwodnych zaopatrzeniowców typu XIV, nazywanych „Mlecznymi Krowami”. Mimo to obronę Amerykanów u ich wybrzeży stopniowo wzmacniano, zwłaszcza siłę patroli lotniczych i straty Niemców zaczęły powoli rosnąć, tak samo jak w działaniach na Atlantyku, zwłaszcza w bezpośrednich bitwach konwojowych. Jelcz w roku 70-lecia W bieżącym roku zakłady Jelcz Sp. z obchodzą 70. rocznicę swego powstania. Na przestrzeni tego okresu odnotowały wiele sukcesów, ale nie zabrakło także gorszych momentów. W latach 70.... Samochód pancerny: szansa czy kłopot dla WP Dominującą rolę w historii działań wojennych z lat 1918-1921 mających doprowadzić do odzyskania przez Rzeczpospolitą niepodległości i utrwalenia jej granic odegrała bez wątpienia piechota, kawaleria i artyleria. Znane jest... Postępy programu taktycznego pojazdu wielozadaniowego 4×4 z Huty Stalowa Wola Kieleckie Międzynarodowe Targi Służb Mundurowych i Bezpieczeństwa Publicznego POLSECURE, które odbyły się w dniach 27-29 kwietnia, stały się kolejną okazją do zapoznania się z jednym z najnowszych produktów Huty... Rozwój polskiej amunicji precyzyjnej naprowadzanej na odbite światło lasera Pomimo pandemii COVID-19, problemów z dostępnością poligonów i innych przeszkód organizacyjnych, prowadzone w Polsce prace nad amunicją precyzyjnego rażenia zbliżają się do momentu osiągnięcia zdolności do uruchomienia produkcji pierwszych... Centralny Okręg Przemysłowy a Wojsko Polskie Centralny Okręg Przemysłowy a Wojsko Polskie. Były przecie i dwa wielkie dokonania, zapoczątkowane i rozwinięte pod patronatem rządu, przy żywym poparciu ludności: Gdynia i Centralny Okręg Przemysłowy. Oba wiążą... Centralny Okręg Przemysłowy a Wojsko Polskie Dyskusja nad ustanowieniem w centrum Rzeczpospolitej obszaru pozwalającego na bezpieczny rozwój potrzebnych odrodzonemu państwu gałęzi przemysłu rozpoczęła się krótko po zakończeniu wojny polsko-bolszewickiej i podpisaniu traktatu ryskiego. Jeszcze pod koniec 1921 r.... Piechota Wojska Polskiego 1940 Piechota stanowiła zdecydowanie najliczniejszy rodzaj broni w strukturach WP i to na niej opierał się w dużej mierze potencjał obronny państwa. Procentowy udział formacji w całości sił zbrojnych II... Boje Ludowego Wojska Polskiego w „Mokrym trójkącie” We wrześniu 1944 r. wojskom 1 Frontu Białoruskiego – w ramach którego walczyła 1 Armia LWP – udało się zdobyć prawobrzeżną Warszawę oraz przyczółek pułtusko-serocki nad Narwią. Pomiędzy nimi,... Pierwsze Cougary w Polsce 20 czerwca do Polski, drogą morską, dotarło pierwszych 71 pojazdów minoodpornych (tzw. MRAP) Force Protection Cougar 4×4, przekazanych Siłom Zbrojnym RP przez administrację Stanów Zjednoczonych w ramach programu pomocy... Eurosatory 2022 – wszystkie czołgi duże i małe Paryskie salony Eurosatory, prezentujące przede wszystkim uzbrojenie i sprzęt szeroko rozumianych wojsk lądowych, a także naziemne systemy przeciwlotnicze, zazwyczaj były miejscem premier nowych wozów bojowych czołowych europejskich producentów, a... Mission Master – bezzałogowy mistrz misji z Kanady Platformy bezzałogowe różnych klas i przeznaczenia odgrywają coraz większą rolę na współczesnym polu walki i wydaje się, że będzie ona rosnąć. Nie może zatem dziwić, że wielu producentów zaawansowanego... Radziecki kołowy transporter opancerzony BTR-40 BTR-40 jest jednym z najmniej rozpoznawalnych radzieckich transporterów opancerzonych. Znacznie lepiej zapisał się w pamięci podobny do niego, choć większy BTR-152. Niezależnie od tego BTR-40 współtworzył pierwszą generację radzieckich transporterów... Panzerkampfwagen V Panther Trwają spory historyków i specjalistów wojskowych, który z czołgów średnich II wojny światowej był najlepszy: radziecki T-34 czy niemiecki PzKpfw V Panther? Średni, bowiem to właśnie ta klasa pojazdów... Z którą armatą przeciwko Armacie? Opracowanie w Federacji Rosyjskiej czołgu T-14 Armata stanowiło dla państw Zachodu impuls do poszukiwań odpowiednich środków przeciwdziałania. Między innymi powrócono do rozpoczętych jeszcze w trakcie zimnej wojny prac nad... Postępy programu taktycznego pojazdu wielozadaniowego 4×4 z Huty Stalowa Wola Kieleckie Międzynarodowe Targi Służb Mundurowych i Bezpieczeństwa Publicznego POLSECURE, które odbyły się w dniach 27-29 kwietnia, stały się kolejną okazją do zapoznania się z jednym z najnowszych produktów Huty... Rosyjski resort obrony podsumowuje 2021 rok Pod koniec grudnia Ministerstwo Obrony Federacji Rosyjskiej publicznie podsumowało wykonanie zaplanowanych dostaw uzbrojenia i innych inwestycji na rzecz Sił Zbrojnych Federacji Rosyjskiej. Okazją ku temu były transmitowane w... Chinskie systemy i zestawy bliskiego zasięgu Wielość chińskich systemów dużego i średniego zasięgu, opisanych w WiT 1/2022 nie jest bynajmniej usprawiedliwiona potrzebami obrony przeciwlotniczej Państwa Środka i jego sił zbrojnych. Nie da się też zauważyć... Z którą armatą przeciwko Armacie? Opracowanie w Federacji Rosyjskiej czołgu T-14 Armata stanowiło dla państw Zachodu impuls do poszukiwań odpowiednich środków przeciwdziałania. Między innymi powrócono do rozpoczętych jeszcze w trakcie zimnej wojny prac nad... Neptun – ukraiński rakietowy system obrony wybrzeża 5 kwietnia pierwszy w pełni funkcjonalny prototyp samobieżnego rakietowego systemu obrony wybrzeża Neptun RK-360MC został zademonstrowany publicznie w trakcie prób zakładowych, w czasie których po raz pierwszy odpalono z... Plan Modernizacji Technicznej Sił Zbrojnych RP 28 lutego w Dowództwie Generalnym Rodzajów Sił Zbrojnych minister obrony narodowej Mariusz Błaszczak podpisał jeden z najważniejszych dokumentów planistycznych Wojska Polskiego – „Plan Modernizacji Technicznej Sił Zbrojnych RP na lata 2017–2026... Nexter 105 LG1 – artyleryjska waga lekka Spółka Nexter Systems jest znanym producentem artylerii lufowej, tak samych dział, jak i amunicji szerokiej gamy kalibrów – także do uzbrojenia tej kategorii wytwarzanego poza NATO. Wśród dział ciągnionych... Udane strzelania amunicji do moździerza Rak Dwa lata temu, na łamach „Wojska i Techniki” 9/2016, przedstawiliśmy aktualny stan zaawansowania programu rozwoju nowej polskiej amunicji przeznaczonej do najnowszych 120 mm moździerzy samobieżnych Rak, prowadzony przez Zakłady Metalowe... Głowice z Zielonki Wojskowy Instytut Techniczny Uzbrojenia z Zielonki, znany wcześniej z wielu ciekawych opracowań z zakresu sprzętu artyleryjskiego i rakietowego, a także amunicji wielu typów, od kilku lat specjalizuje się także... Lufowa artyleria nadbrzeżna w PRL Artyleria nadbrzeżna była w pierwszych latach po II wojnie światowej jedynym prężnie rozwijającym się elementem morskiego rodzaju sił zbrojnych. Na jej rozbudowę nie szczędzono sił i środków, a siłą rażenia wszystkich... Z którą armatą przeciwko Armacie? Opracowanie w Federacji Rosyjskiej czołgu T-14 Armata stanowiło dla państw Zachodu impuls do poszukiwań odpowiednich środków przeciwdziałania. Między innymi powrócono do rozpoczętych jeszcze w trakcie zimnej wojny prac nad... Siły Zbrojne Republiki Słowackiej przejęły zmodernizowane wozy bojowe 29 maja na terenie ośrodka badawczego Lieskovec, należącego do firmy Konštrukta Defence z Dubnicy nad Váhom, minister obrony Republiki Słowackiej Peter Gajdoš przekazał żołnierzom Sił Zbrojnych Republiki Słowackiej 21, gruntownie zmodernizowanych... System rozpoznania i dowodzenia Obrony Powietrznej PRL Lata 70. w jednostkach radiotechnicznych Wojsk OPK (WOPK) charakteryzowały się przede wszystkim rozwijaniem automatyzacji dowodzenia i naprowadzania. Temu była podporządkowana ostatnia i najtrwalsza w okresie PRL reforma Wojsk... System rozpoznania i dowodzenia Obrony Powietrznej PRL cz. I Tytuł może przydługi, ale lista spraw do opisania całkiem spora. To historia rozpoczynająca się stworzeniem systemu obserwacyjno-meldunkowego na obszarze kraju, do którego stopniowo włączano kolejne posterunki radiotechniczne wyposażone w... Ciężkie terenowe podwozia w układzie 10×10 cz. II W drugiej części artykułu kontynuujemy przegląd zachodnich ciężkich terenowych podwozi wieloosiowych w układzie napędowym 10×10. Tym razem skupimy się na konstrukcjach powstałych w amerykańskiej spółce Oshkosh Defense, a dokładnie... Państwa bałtyckie przed i po 2014 r. Cz. 1 Państwa bałtyckie to dzisiaj najbardziej narażeni na atak członkowie Sojuszu Północnoatlantyckiego. Nie dość, że sąsiadują z potężnym państwem, nie wahającym się przed użyciem agresji zbrojnej jako narzędzia polityki międzynarodowej,... „Cudowne bronie” prezydenta Putina Gdy w 2002 r. Stany Zjednoczone wycofały się z zawartego w 1972 r. dwustronnego traktatu ograniczającego ilościowo i jakościowo systemy antyrakietowe, Rosja bardzo dobitnie krytykowała tę decyzję. Wskazywała na fundamentalne znaczenie... Czechy modernizują sprzęt pancerny i artylerię Po podziale na dwa niezależne państwa Bratysława i Praga w znacznej mierze roztrwoniły ten potencjał, z jednej strony redukując liczebność wojska, stany sprzętu i budżety obronne, z drugiej nie... Space Launch System 14 grudnia 1972 r., podczas trzeciego i ostatniego spaceru na powierzchni Księżyca w misji Apollo-17, astronauci Cernan i Schmitt odsłonili plakietkę umieszczoną na podwoziu lądownika. Słowa na niej umieszczone brzmiały: Tu ludzie... Zajęcie lotniska na Mokotowie Można postawić tezę, że Czyn polski z listopada 1918 r. na polu aeronautyki stał się zwornikiem prac wykonanych na rzecz awiacji jeszcze pod zaborami lub na Obczyźnie, z lotniczym dziełem pokolenia Niepodległej.... Zachodnioeuropejscy producenci ciężarówek na salonie IDEX 2021 Pomimo nadal niewygasającej pandemii COVID-19, pomiędzy 21 a 25 lutego w Abu Zabi w Zjednoczonych Emiratach Arabskich odbył się salon IDEX 2021, jedna z największych na świecie imprez targowych poświęcona... Wozy łączności Opisywane we wcześniejszej serii artykułów prace nad częściową motoryzacją dowództw i służb wielkich jednostek WP stanowiły tylko fragment procesu rozbudowy i modernizacji sprzętowej Wojska Polskiego. Choć bez wątpienia nasycenie... Jelcz w programie Jak Wkrótce system zabezpieczenia logistycznego Sił Zbrojnych RP wzbogaci się o nowe zestawy pojazdów przeznaczonych do transportu ciężkich ładunków, w tym czołgów, innych ciężkich pojazdów, sprzętu wojskowego i kontenerów. Polscy... Działalność kosmiczna Profesora Piotra Wolańskiego Lista osiągnięć Profesora Wolańskiego jest długa: wynalazki, patenty, badania naukowe, projekty ze studentami. Podróżuje po całym świecie z odczytami i wykładami i wciąż otrzymuje wiele ciekawych propozycji w ramach międzynarodowej... Czas sanacji Przewrót majowy był ewenementem w dziejach świata. Rebelianci odnieśli zwycięstwo, ale nie zawieszono konstytucji, nie rozwiązano parlamentu i nie wprowadzono stanu wyjątkowego na terenie całego kraju. Więzienia nie zapełniły się pokonanymi,... JELCZ Regina, Krab, Kryl, Langusta, Baobab, Liwiec, Morska Jednostka Rakietowa, Pilica, Wisła, Odra, Daglezja – to wszystko nazwy programów lub urządzeń, w których ważną rolę pełnią ciężarówki zaprojektowane i wyprodukowane... Perkoz ze Świdnika dla powietrznych kawalerzystów 1 lipca, w należącej do koncernu Leonardo Wytwórni Sprzętu Komunikacyjnego PZL-Świdnik odbyła się uroczystość podpisania, zapowiadanego od kilku tygodni kontraktu na zakup 32 wielozadaniowych śmigłowców transportowych AW149. Supermarine Spitfire z silnikami Rolls-Royce Griffon Jeden z najlepszych samolotów myśliwskich II wojny światowej Supermarine Spitfire przez dłuższy czas był napędzany silnikiem o stosunkowo małej pojemności. Kamow Ka-50 i Ka-52 Ka-52, zaprojektowany przez biuro konstrukcyjne Nikołaja Kamowa w Liubercach i produkowany seryjnie przez firmę Progress w Arsenjewie na Dalekim Wschodzie Rosji, to śmigłowiec rozpoznawczo-bojowy, którego zadaniem jest prowadzenie rozpoznania,... Lockheed Martin F-35 Lightning II - 20 lat programu Czas szybko mija. Po wielu latach przyglądania się z boku i bez emocji światowemu fenomenowi, jakim dla wielu z nas jest taktyczny samolot bojowy wykonany w technologii utrudnionej wykrywalności... Pomostowe samoloty bojowe dla Sił Powietrznych Koniec maja bieżącego roku przyniósł ożywioną dyskusję nad kolejnym pakietem „pomostowych” zakupów Ministerstwa Obrony Narodowej z pominięciem krajowego przemysłu obronnego. Miało to związek z wizytą ministra Mariusza Błaszczaka... Spitfire w walkach o Afrykę Północną 1942-1944 r. Pierwsze samoloty myśliwskie Supermarine Spitfire przybyły do Afryki dopiero, gdy na tym teatrze działań wojennych przewaga Niemców sięgnęła poziomu krytycznego. Chociaż ostatecznie przeważyły szalę zwycięstwa na korzyść lotnictwa aliantów, wbrew... Śmigłowce bojowe Kamow Ka-50 i Ka-52 Ministerstwo Obrony ZSRR zaakceptowało jednomiejscowego Ka-50, ale nie oznaczało to, że zrezygnowało ze śmigłowca dwumiejscowego. Dopiero dwumiejscowa wersja Ka-52, z nowymi sensorami i nowym uzbrojeniem, okazała się naprawdę udana... Postępy programu Next Generation Air Dominance Siły powietrzne Stanów Zjednoczonych (US Air Force, USAF) stopniowo ujawniają coraz więcej informacji na temat programu budowy platform przewagi powietrznej następnej generacji – NGAD (Next Generation Air Dominance). Ma... Wystawa Armia 2020 Rosyjski loyal wingman Firma Kronsztadt z Sankt Petersburga, która właśnie wprowadziła do produkcji pierwszy w Rosji nowoczesny duży samolot bezzałogowy Inochodziec-BLA (Orion), kontynuuje ekspansję do nowych obszarów. Federacja Rosyjska zaczęła rozwijać współczesne... Lockheed Martin Lockheed Martin to jeden z trzech największych koncernów amerykańskiego przemysłu lotniczo-kosmicznego obok Boeinga i Northropa Grummana. W obecnej formie funkcjonuje od 1995 r., kiedy to nastąpiło połączenie Lockheed Corp.... Pierwszy lot Valora 18 grudnia ubiegłego roku po raz pierwszy wzbił się w powietrze prototyp zmiennowirnikowca Bell V-280 Valor. To doniosłe wydarzenie nie tylko dla jego konstruktorów, ale prawdopodobnie także dla rozwoju światowego... Chińskie AG-600 Łodzie latające, to jedna z najrzadziej obecnie konstruowanych klas samolotów. Swoją świetność przeżywały w okresie międzywojennym i w czasie II wojny światowej, gdy wydawało się, że stanowią najlepsze rozwiązanie... Wojska Rakietowe OPK 1959-1967 r. Wojska pierwszych kilku minut III wojny światowej. To określenie na lata przylgnęło do obsług w dywizjonach ogniowych Wojsk Obrony Powietrznej Kraju, które były wyposażone w przeciwlotnicze zestawy rakietowe. To... Jubileusz WCBKT Pięćdziesiąt lat mija od powstania Zakładu Produkcji Doświadczalnej Wojskowej Akademii Technicznej, którego prawnym następcą jest Wojskowe Centralne Biuro Konstrukcyjno-Technologiczne Od początku swego istnienia podmiot ten był nastawiony na... Pierwszy C-27J Spartan w słowackim lotnictwie Leonardo C-27J Spartan jest wojskowym, dwusilnikowym lekkim samolotem transportowym strefy taktycznej, w klasycznym dla maszyn o tym przeznaczeniu układzie górnopłata. Jest efektem współpracy włoskiej firmy Alenia Aermacchi (obecnie Leonardo... Sloboda-2017 cz. 1 20 października 2017 r. na lotnisku Batajnica położonym niedaleko stolicy Serbii Belgradu odbyły się pokazy nowych zdolności operacyjnych Sił Zbrojnych Republiki Serbskiej, osiągniętych dzięki pozyskaniu nowego uzbrojenia oraz wyposażenia, pod kryptonimem Sloboda-2017... Bezzałogowe systemy powietrzne w Siłach Zbrojnych RP Bezzałogowe systemy powietrzne stanowią dziś niezwykle istotny element wyposażenia każdego rodzaju sił zbrojnych i wykonują bardzo różnorodne zadania, przy czym najważniejsze to prowadzenie wielospektralnego rozpoznania obiektów w głębi obszaru... Bezzałogowce FlyEye, Warmate i Gladius dla Sił Zbrojnych RP Firmy wchodzące w skład największego polskiego prywatnego podmiotu przemysłu obronnego – Grupy WB – nie mogą ostatnio narzekać na brak zainteresowania resortu obrony narodowej ich produktami. W przypadku wieży... Boeing MQ-25A Stingray MQ-25A Stingray to pierwszy w historii bezzałogowy samolot tankowania powietrznego przeznaczony dla Marynarki Wojennej Stanów Zjednoczonych (US Navy). To co w tym programie jest niezwykle ważne i zarazem bardzo... Bezzałogowe przyspieszenie Nieoczekiwanie, koniec roku przyniósł zawarcie umowy pomiędzy Inspektoratem Uzbrojenia a Polską Grupą Zbrojeniową dotyczącej zakupu dla Sił Zbrojnych RP 25 zestawów bezzałogowych aparatów latających klasy mini, kryjących się... Nowe rakiety Seulu Cz. 2 Pociski manewrujące 15 września 2021 r. w południo-wokoreańskich mediach ukazał się, udostępniony przez Ministerstwo Obrony Narodowej Republiki Korei, materiał filmowy, w którym ujawniono aż cztery nowe systemy uzbrojenia rakietowego opracowane przez... Bezzałogowe Bayraktary TB2 dla Sił Zbrojnych RP 24 maja, w czasie wizyty delegacji państwowej Rzeczypospolitej Polskiej z prezydentem Andrzejem Dudą na czele w Republice Turcji, została podpisana umowa na dostawę bezzałogowych systemów powietrznych Baykar Bayraktar TB2... Rosja przyspiesza zakupy 26 lutego rosyjski minister obrony Siergiej Szojgu wizytował zakład firmy Kronsztadt w Tuszyno w Moskwie, gdzie produkowane są bezzałogowe samoloty Inochodziec dla rosyjskich sił zbrojnych i projektowane są kolejne... Nowy sprzęt na defiladach z okazji Dnia Sił Zbrojnych Islamskiej Republiki Iranu Zagraniczne oceny irańskiego przemy-słu obronnego i jego produktów są niejednoznaczne. Z jednej strony powstają w tym państwie ewidentnie zaawansowane konstrukcje, takie jak: rakietowe systemy przeciwlotnicze, skomplikowane stacje radiolokacyjne i... Antonow An-225 historia pewnego marzenia Historia rozwoju największego na świecie eksploatowanego do niedawna samolotu transportowego związana jest z prowadzoną w okresie zimnej wojny rywalizacją o prymat w podboju kosmosu między dwoma supermocarstwami. Turystyka kosmiczna Koncepcje tanich statków przeznaczonych do załogowych lotów balistycznych, pojawiały się od trzydziestu lat. Projektowania i budowy takiego statku podejmowały się różne firmy i osoby prywatne, jednak wszelkie wysiłki kończyły... Rakieta Angara 29 kwietnia z kosmodromu Plesieck wystrzelona została rakieta nośna o numerze seryjnym 1Ł. Wyniosła ona na orbitę (perigeum 279 km, apogeum 294 km, inklinacja 96,45°) satelitę Ministerstwa Obrony... Chińskie orbitery a propaganda Zachodu W październiku i listopadzie interneto-we wydanie brytyjskiego dziennika „Financial Times” opublikowało artykuły poświęcone, przeprowadzonym przez Chińską Republikę Ludową testom w locie statku powietrznego, określonego w obydwu artykułach pociskiem hipersonicznym... Amerykanie znów latają w kosmos Tytuł artykułu jest nieco mylący, gdyż Amerykanie przebywają przecież nieprzerwanie na orbicie okołoziemskiej już od końca roku 2000, kiedy to na Międzynarodowej Stacji Kosmicznej znalazła się jej pierwsza stała... Misja Apollo-13 Jest późny poniedziałkowy wieczór 13 kwietnia 1970 r. W Centrum Kontroli Misji, zlokalizowanym na terenie Ośrodka Lotów Załogowych (Manned Spacecraft Center, MSC) w Houston trwają przygotowania kontrolerów do przekazania... Co piszczy w Układzie Słonecznym? Przed czterema laty, w artykule pod identycznym tytułem, zamieściłem zestawienie i krótki opis misji wszystkich sond kosmicznych, które funkcjonowały na i w pobliżu planet i innych ciał naszego układu... Debiut Starlinera Po marcowym pierwszym locie orbitalnym statku kosmicznego Crew Dragon firmy SpaceX, pod koniec roku przyszła kolej na debiut konstrukcji konkurenta w ramach projektu NASA Commercial Crew Program – Starlinera... Gävle i Sundsvall – szwedzkie korwety pomostowe 4 maja szwedzka Administracja ds. Materiałów Obronnych (FMV, Försvarets materielverk), w trakcie uroczystości w Muskö, przekazała Marinen zmodernizowaną korwetę HMS (Hans Majestäts Skepp) Gävle. Jest to niespełna 32-letni okręt,... Miecznik w stylu MEKO Na początku lutego grupa polskich dziennikarzy miała okazję zapoznać się z ofertą niemieckiego holdingu stoczniowego thyssenkrupp Marine Systems, przygotowaną w odpowiedzi na program budowy fregat dla Marynarki Wojennej RP... Podwodne siły odstraszania Najwyższego Przywódcy Marynarka Wojenna Koreańskiej Armii Ludowej (Chos˘on-inmingun Haegun, dalej CIH), mimo słabości, związanej przede wszystkim z niskim poziomem zaawansowania technicznego, jest stosunkowo liczna. Składa się na nią bowiem ponad 430... Arrowhead 140 Made in Poland? Od chwili, gdy pod koniec lutego obecnego roku minister obrony narodowej Mariusz Błaszczak ogłosił niezwykłe przyspieszenie programu okrętu obrony wybrzeża pk. Miecznik, jego temat zdominował wszelkie publikacje i wystąpienia... Korwety po szwedzku 25 stycznia Saab Kockums AB i Försvarets materielverk (FMV, Agencja Materiałów Obronnych) podpisały dwie umowy dotyczące przyszłości uderzeniowych sił nawodnych Marynarki Wojennej Królestwa Szwecji. Dokumenty obejmują fazę definicyjną... Pełna wersja artykułu Dierzkij – nowa rosyjska korweta wielozadaniowa 28 października 2016 r. w petersburskiej stoczni Siewiernaja Wierf’, pod numerem stoczniowym 1009, położono stępkę korwety wielozadaniowej Dierzkij, prototypowej jednostki projektu 20386, przeznaczonej dla Wojenno-Morskowo Fłota Federacji Rosyjskiej. Będzie... Niszczyciele typu 055 – Zumwalty Państwa Środka 30 sierpnia w stoczni Dalian Shipbuilding Industry Company w Dalian w prowincji Liaoning zwodowano ósmy, a zarazem ostatni niszczyciel rakietowy typu 055 pierwszej serii. Tym samym Marynarka Wojenna Chińskiej... Nowe systemy podwodne Kormoranów II W stoczni Remontowa Shipbuilding w Gdańsku trwa budowa dwóch seryjnych niszczycieli min projektu 258 Kormoran II. W konstrukcji i wyposażeniu Albatrosa oraz Mewy uwzględniono korekty, będące efektem doświadczeń... Brytyjskie okręty podwodne na Morzu Śródziemnym 1940-1941 Okręty podwodne Royal Navy przystąpiły do drugiej wojny światowej słabo przygotowane i szybko poniosły dotkliwe straty. Szczególnie było to widoczne na wodach południa Europy. Ostatecznie jednak to właśnie tam... Miecznik w stylu MEKO Na początku lutego grupa polskich dziennikarzy miała okazję zapoznać się z ofertą niemieckiego holdingu stoczniowego thyssenkrupp Marine Systems, przygotowaną w odpowiedzi na program budowy fregat dla Marynarki Wojennej RP... ORP Błyskawica w obronie konwoju SC-94 Wojenna historia służby niszczyciela ORP Błyskawica zawiera nadal wiele nie do końca wyjaśnionych wydarzeń i tajemnic. Nasz okręt, często był nazywany przez alianckich sojuszników „lucky ship”, ponieważ podczas II wojny światowej wielokrotnie... Mariany 1944 Podczas gdy w Europie rozgorzała walka o przyczółki w Normandii, po drugiej stronie globu rejon Wysp Mariańskich stał się areną wielkiej bitwy na lądzie, w powietrzu i na morzu, która ostatecznie... Taktyka U-Bootów w Bitwie o Atlantyk 1939-1945 W okresie II wojny światowej stosowana przez niemieckie okręty podwodne taktyka nie była wciąż taka sama. Miały na nią wpływ różnorodne czynniki: ilość zdolnych do akcji bojowych okrętów podwodnych... Pancerniki lotnicze Ise i Hyūga Jednostki typu Ise miały dość dziwną karierę. Powstały w okresie I wojny światowej jako typowe drednoty. Lecz już w kilka lat po wejściu do służby zostały poddane pierwszej z kilku... Działania okrętów podwodnych Royal Navy w Europie północno-zachodniej 1941-1945 Chociaż począwszy od połowy 1940 r. działania brytyjskiej floty podwodnej koncentrowały się na Morzu Śródziemnym, a później także na Dalekim Wschodzie, te prowadzone na wodach okalających Wyspy Brytyjskie –... Działania okrętów podwodnych Royal Navy w Europie Brytyjska marynarka wojenna, ze swoim sentymentem do wielkich okrętów nawodnych, nigdy nie darzyła własnej floty podwodnej szczególnym entuzjazmem, traktując ją bardziej jako zło konieczne. Nic zatem dziwnego, że dokonania... SSC – pływające pomosty Marines 6 lutego 2020 r. US Navy otrzymała prototypowy poduszkowiec desantowy nowej generacji LCAC-100. To milowy krok programu Ship-to-Shore Connector, który zainicjowano na początku tego stulecia. Ma on niebagatelne znaczenie dla Marynarki... Chiński lotniskowiec Shandong Gdy w 1998 r. nieznana nikomu prywatna firma Chong Lot z Makau kupiła na Ukrainie za 30 mln USD nieukończony ciężki krążownik lotniczy Wariag (eks-Riga) projektu tylko najwięksi optymiści spośród... Łahuna Łahuna. 30 stycznia tego roku ze Stoczni Remontowej „Ukrajina” w Odessie na Zatokę Odeską wyszedł po raz pierwszy – by odbyć zakładowe próby morskie – średni okręt rozpoznawczy budowany... Griemiaszczij – nowa korweta Wojenno-Morskowo Fłota Miał podnieść banderę Wojenno-Morskowo Fłota Federacji Rosyjskiej 25 grudnia ubiegłego roku, ale jego testy na Północy przedłużyły się do 20 stycznia. Chodzi o Griemiaszczego, prototypową jednostkę projektu 20385, stano-wiącego... Pół wieku Mewy 30 grudnia ubiegłego roku w Porcie Wojennym w Gdyni po raz ostatni spuszczono banderę wojenną i proporzec z flagsztoków trałowca bazowego ORP Mewa. Ten zasłużony okręt nosił je przeszło... Korweta patrolowa ORP Ślązak Na podstawie rozkazu Dowódcy Generalnego Rodzajów Sił Zbrojnych nr 560 z dnia 22 listopada 2019 r., 28 listopada w Porcie Wojennym w Gdyni po raz pierwszy podniesiono banderę i proporzec Marynarki Wojennej RP na... Seryjne Kormorany dwa 10 października w Gdańsku odbyła się potrójna uroczystość związana z programem budowy niszczycieli min projektu 258 Kormoran II. Powstają one w wyniku kooperacji trzech spółek tworzących konsorcjum – gdańskiej stoczni Remontowa... To nie Buriewiestnik – tajemnicze zdarzenie pod Nienoksą Cz. 2 W poprzedniej części artykułu przedstawiliśmy przebieg feralnych wydarzeń na 45. Państwowym Centralnym Poligonie Doświadczalnym WM FR, posiłkując się oficjalnymi informacjami krążącymi w środkach masowego przekazu i porównując je z dostępną... Wojenna służba ORP Grom Rankiem 4 maja 1940 r. w trakcie bojów sił alianckich z niemieckimi o port w Narwiku, w Rombakkenfjordzie po ataku samolotu Luftwaffe został zatopiony niszczyciel ORP Grom. Na okręcie poległo 59 marynarzy.... Jak Churchill pojmał Tirpitza, czyli zatopienie krążownika Mainz Rankiem 28 sierpnia 1914 r. dwie flotylle niszczycieli Harwich Force pod dowództwem komodora Reginalda Tyrwhitta, z dalekim wsparciem pięciu krążowników liniowych dowodzonych przez wadm. Beatty’ego wpadły od północy na wody... Heroiczny bój HMS Li Wo Znawcom spraw morskich nie trzeba przypominać losów krążowników pomocniczych HMS Jervis Bay czy HMS Rawalpindi, które stawiły czoła o wiele silniejszemu przeciwnikowi i stoczyły z nim bohaterską walkę. Mniej znane... ORP Ślązak Dobry pasterz dinghy Na początku 1942 r. polska flota wojenna na obczyźnie miała niszczyciele eskortowe OORP Krakowiak i Kujawiak, które przekazane w dzierżawę od Brytyjczyków, już od kilku miesięcy z powodzeniem wykonywały zadania... Bitwa koło Zatoki Cesarzowej Augusty Po lądowaniu Amerykanów na wyspie Bougainville, w nocy z 1 na 2 listopada 1943 r., w pobliżu Zatoki Cesarzowej Augusty doszło do zaciekłego starcia silnego zespołu japońskiego kadm. Sentarō Ōmoriego,... Samozatopienie floty duńskiej W sierpniu 1943 r. doszło do samozatopienia zasadniczej części duńskiej floty. Paradoksalnie, było to najistotniejsze wydarzenie w dziejach tej marynarki wojennej w czasie II wojny światowej. USS Olympia – ostatni wojownik z Zatoki Manilskiej Krążownik USS Olympia jest symbolem wielkich przemian gospodarczych i politycznych, jakie zaszły w Stanach Zjednoczonych pod koniec XIX w. Jego unikalny projekt zawierał szereg nowości konstrukcyjnych i był żywym przykładem... Bitwa koło Wysp Komandorskich 27 marca 1943 r., w odległości około 100 Mm na południe od Wysp Komandorskich i około 150-180 Mm na zachód od wyspy Attu (rejon Aleutów), doszło do wyjątkowo zaciekłej bitwy artyleryjsko-torpedowej,... Ocean Indyjski w okresie II wojny światowej Ocean Indyjski zaczął odgrywać ważną rolę w dziejach świata w 1498 r., kiedy to Vasco da Gama z Portugalii dopłynął do Indii. W 1509 r. została stoczona bitwa morska pod Diu... Niemieckie przewoźne pancerne gniazdo ckm w Wojsku Polskim 1945-1960 W 1942 r. dowództwo Wehrmachtu zaczęło szukać nowych technicznych środków wsparcia piechoty w walkach obronnych na froncie wschodnim. Musiały być na tyle skuteczne, żeby wojska kruszące impet nieustannych szturmów... Północnokoreański Hwaseong 14 – realne zagrożenie Koreańska Republika Ludowo-Demokratyczna robi rekordowe i niepokojąco szybkie postępy w dziedzinie budowy rakiet balistycznych. Inżynierowie z kraju latającego konia Chollima zajmują się wprawdzie techniką rakietową już co najmniej 40... Regia Marina na froncie wschodnim 1942-1943 Wśród włoskich jednostek jakie skierowano na front wschodni w okresie II wojny światowej nie mogło zabraknąć marynarki królewskiej (Regia Marina), choćby miało to mieć tylko znaczenie symboliczne. Wraz z wiosenną... Obrona przeciwlotnicza czynna Warszawy w 1939 roku Podczas wojny obronnej Polski jej ważnym fragmentem były boje o Warszawę toczone do 27 września w 1939 roku. Szeroko opisano działania na lądzie. Znacznie słabiej znane są walki obrony... Czołgi. Pierwsze sto lat Równo 100 lat temu, 15 września 1916 r. na polach Pikardii nad rzeką Sommą w północno-zachodniej Francji, do walki po raz pierwszy wprowadzono kilkadziesiąt brytyjskich czołgów. Od tamtej pory... Ciągniki kupimy za granicą Rozbudowa polskiej artylerii przeciwlotniczej w drugiej połowie lat trzydziestych stanowiła dla WP bardzo duże wyzwanie. Sam sprzęt artylerii, pochodzący z zakupów zagranicznych bądź wytwarzany w kraju, wymagał olbrzymiej pracy... Polska ciężka artyleria przeciwlotnicza 1930-1939 Około 1935 r. w polskiej artylerii przeciwlotniczej wprowadzono trójpoziomowy podział przestrzeni powietrznej. Zdawano sobie doskonale sprawę, że poza armatami 75 mm będzie również potrzebny sprzęt cięższy, którego pociski będą... Operacja „Backfire” Kiedy w lutym 1939 r. niespełna trzydziestodwuletni naukowiec John Brittain odpływał na Jamajkę, nie spodziewał się, że badania, w jakie został włączony, okażą się nie tylko ciekawe oraz pionierskie,... Lotniskowiec Graf Zeppelin i jego samoloty pokładowe Już przed wybuchem I wojny światowej dowództwo niemieckiej marynarki wojennej zwróciło uwagę na znaczenie rozpoznania z powietrza w przyszłej wojnie morskiej. Ówczesne samoloty bazujące na lądzie dysponowały jednak zbyt... Sprawa polska w czasach Wielkiej Wojny Kiedy Polska odzyskała niepodległość? Odpowiedź na to pytanie nie jest jednoznaczna. Można wymienić kilka, jeśli nie kilkanaście różnych dat. 6 sierpnia 1914 r. Pierwsza Kompania Kadrowa wyruszyła z Krakowa do Królestwa... Jak barany prowadzone na rzeź... W latach 1939–1940 Niemcy zaatakowali kilka państw europejskich: Polskę, Danię, Norwegię, Belgię, Holandię. Jak wyglądały te kampanie wojenne: przygotowania i przebieg, jakie błędy popełniono, jakie były ich skutki? Od Rzymu do Alp. Ostatni rok kampanii włoskiej 1944-1945 O ile jeszcze o walkach na Sycylii, lądowaniu pod Salerno, zdobyciu Monte Cassino czy o walkach na przyczółku Anzio-Nettuno coś się w Polsce mówi i pisze, o tyle kampania... Niemieckie lotnictwo w Afryce Od kilku lat są prowadzone intensywne działania wojskowe na terenie Mali związane ze zwalczaniem fundamentalistów islamskich. Bałtycki kocioł: Estonia, Łotwa i Litwa Estonia, Łotwa i Litwa mają w sumie obszar połowy Polski, ale raptem szóstą część jej ludności. Te małe państwa – przede wszystkim dzięki szczęśliwym wyborom politycznym – wywalczyły sobie niepodległość... Ocean Indyjski w okresie II wojny światowej Na początku drugiej wojny światowej Ocean Indyjski był niezmiernie ważnym dla aliantów – szczególnie Brytyjczyków – szlakiem komunikacyjnym, pozwalającym na przysyłanie zaopatrzenia i wojsk z kolonii na Dalekim Wschodzie... System rozpoznawczo-uderzeniowy SWARM W prowadzeniu współczesnych działań zbrojnych równie ważna jak skuteczne rozpoznanie jest zdolność do natychmiasto-wego i precyzyjnego rażenia wykrytych celów. Zapewnić to może jedynie zintegro-wany system rozpoznawczo-uderzeniowy. Właśnie dlatego w Grupie WB... Leopardy 2 w boju Częściowa zmiana wektorów tureckiej polityki odnośnie trwającej w Syrii wojny spowodowała zintensyfikowanie działań tureckich sił zbrojnych na terytorium opanowanym przez siły tzw. państwa islamskiego. Rosyjskie lotnicze pociski manewrujące uderzyły w Syrię Operacji rosyjskiego lotnictwa dalekiego zasięgu, jaka rozpoczęła się 17 listopada, będącej pierwszym w historii realnym zastosowaniem bojowym bombowców strategicznych Tu-95MS i Tu-160, towarzyszyło także pierwsze użycie przeciwko realnemu przeciwnikowi... Wzmocnić wojska lekkie - Mobile Protected Firepower Przez długi czas w Stanach Zjednoczonych dominował pogląd, że US Army toczyć będzie walki przede wszystkim z przeciwnikiem o wiele słabszym pod każdym względem, do czego „skrojono” wojska lądowe. FONET MK2 – ewolucja na skalę rewolucji Podczas tegorocznego paryskiego salonu Eurosatory 2022 Grupa WB starała się przypomnieć wszystkim odwiedzającym jej stoisko, że nie jest „tylko” twórcą bezzałogowych systemów powietrznych – rozpoznawczych i amunicji krążącej –... Mission Master – bezzałogowy mistrz misji z Kanady Platformy bezzałogowe różnych klas i przeznaczenia odgrywają coraz większą rolę na współczesnym polu walki i wydaje się, że będzie ona rosnąć. Nie może zatem dziwić, że wielu producentów zaawansowanego... Program Aster 30 Block 1 NT przyspiesza W połowie stycznia tego roku Ministerstwo Obrony Francji poinformowało o oficjalnym rozpoczęciu prac – a więc przyznaniu środków - nad nową wersją pocisku kierowanego Aster 30, czyli Aster 30... Wygrała tradycja – finał programu NGSW Po 27 miesiącach od rozpoczęcia ostatniego etapu postępowania Next Generation Squad Weapon (NGSW) 19 kwietnia poznaliśmy jego zwycięzcę. Została nim firma SIG Sauer, oferująca duet karabinka podstawowego i zespołowej... Wyzwolenie państw bałtyckich przez Armię Czerwoną Walka o państwa bałtyckie była długa i miała wyjątkowo bezwzględny charakter. Terytorium Litwy, Łotwy i Estonii niemieckie siły zbrojne opanowały całkowicie już na początku września 1941 r., a 21 października tego samego roku... Czy wreszcie doczekamy się nowych samolotów dla VIP-ów? W ostatnim tygodniu czerwca po raz kolejny rozpoczęto procedurę zakupu samolotów dyspozycyjnych do obsługi lotów z najważniejszymi osobami w państwie, których użytkownikiem będą Siły Powietrzne. Przyjęta 30 czerwca uchwała... Morskie aspekty MSPO 2016 Kieleckie targi przyciągają jak zawsze spore grono firm z branży zbrojeniowej zarówno wielkich koncernów międzynarodowych, jak i polskich przedsiębiorstw. Ta impreza nie jest nastawiona na prezentację oferty dla morskiego... Zamknąć górny pułap. Armaty drugiego planu Formacje artylerii przeciwlotniczej, jak i armaty plot wz. 36 kalibrów 40 i 75 mm doczekały się w ostatnich latach szeregu szczegółowych opracowań. W tle historii dwuosiowych armat pozostają jednak... IMI Systems w programie Homar Izraelska spółka IMI Systems zintensyfikowała swoje starania o zwycięstwo w programie Homar. Z jednej strony połączyła swe siły z inną izraelską spółką, czyli Israel Aerospace Industries. Natomiast z drugiej... Życie prywatne marszałka Śmigłego-Rydza Pochodzenie żadnego z polityków II RP nie było owiane podobną tajemnicą, jak właśnie Śmigłego. A plotki potęgowało konsekwentne milczenie samego zainteresowanego – marszałek (w jednym z wywiadów) powiedział wprost,... Nie tylko Excalibur, czyli Pike, Talon, PERM Na MSPO 2016 koncern Raytheon, oprócz systemów obrony przeciwlotniczej i przeciwrakietowej, wystawił także uzbrojenie precyzyjne dla wojsk lądowych. Był wśród nich dobrze znany 155 mm pocisk artyleryjski Excalibur, któremu... AW101 jest idealnie dostosowany do potrzeb Wojska Polskiego Z Krzysztofem Krystowskim, wiceprezesem Leonardo Helicopters o technologicznej przewadze śmigłowca AW101 oraz nowościach związanych z ofertą przemysłową Leonardo i WSK „PZL-Świdnik” w postępowaniach na śmigłowce dla Sił Zbrojnych... bookusertagcrosslistfunnelsort-amount-asc Dział ten poświęcony jest bataliom rozgrywającym się na wszystkich frontach II wojny światowej. Wydarzenia zostały poukładane chronologicznie, przy czym bitwy obejmujące więcej niż jeden rok posegregowane zostały według daty rozpoczęcia pierwszych walk. Na uwagę zasługuje nomenklatura, bowiem w przypadku niektórych starć w historiografii występuje podwójne nazewnictwo. Stosowane w tym dziale nazwy są najczęściej występującymi terminami. Większą liczbę nazw geograficznych związanych z miejscami starć w okresie II wojny światowej znajdą Państwo w dziale Indeks nazw geograficznych. Zachęcamy także do skorzystania z wyszukiwarki. 1939 Obrona Westerplatte Obrona Poczty Polskiej w Gdańsku Bitwa pszczyńska – blitzkrieg w czasie Wojny Obronnej Obrona Helu Walki polsko-słowackie w czasie kampanii wrześniowej Krwawa Niedziela w Bydgoszczy Bitwa nad rzeką Bzurą Obrona Warszawy Obrona odcinka „Wizna” Węgierska Górka Walki z Armią Czerwoną Tomaszów Lubelski Bitwa pod Kockiem Funkcjonowanie Oddziału Majora „Hubala” Ogół działań na Atlantyku w latach 1939-45 „Wojna Siedząca” na froncie zachodnim w latach 1939-40 Bitwa u ujścia La Platy 1940 Incydent z „Altmarkiem” Bitwa o Narwik Bitwa pod Jan Mayen Zajęcie Islandii przez aliantów Zdobycie Eben Emael przez niemieckich spadochroniarzy Walki o przełamanie Linii Maginota Kontrofensywa pod Arras Ewakuacja Dunkierki Bitwa pod Montbard Bitwa na Morzu Śródziemnym Incydent w Mers-el-Kebir Bitwa u Wybrzeży Kalabrii Bitwa o Anglię Bitwa u Przylądka Spatha Operacja „Menace” Bitwa u Przylądka Passero Bombardowanie Coventry Bombardowanie Tarentu Bitwa u Przylądka Spartivento Bombardowanie Londynu – Drugi Wielki Pożar Londynu 1941 Pierwszy upadek Tobruku Pierwszy rajd na Lofoty, operacja „Claymore” Bitwa u Przylądka Matapan Walki na Krecie Zatopienie „Bismarcka” Oblężenie Tobruku Rajd na Spitzbergen, operacja „Gauntlet” Oblężenie Moskwy Nalot na Pearl Harbor Bitwa pod Kuantanem Bitwa o Filipiny Drugi rajd na Lofoty, operacja „Anklet” Atak na Vågsøy, operacja „Archery” 1942 Rajd na Saint Nazaire, operacja „Chariot” Rajd Doolittle’a – nalot odwetowy na Tokio Bitwa na Morzu Koralowym Bitwa o wyspę Midway Bitwa o Aleuty Drugi upadek Tobruku Pierwsza bitwa pod El Alamein Bitwa pod Alam Halfa Bitwa o Stalingrad Desant pod Dieppe Druga bitwa pod El Alamein Lądowanie w Afryce Północnej, operacja „Torch” Bitwa w rejonie wyspy Savo Bitwa u wschodnich Wysp Salomona Bitwa u przylądka Esperance Bitwy o Guadalcanal Bitwa u przylądka Tassafaronga Bitwa na Morzu Barentsa 1943 Bitwa na Morzu Bismarcka Bitwa koło wybrzeży Wysp Komandorskich Lądowanie na Sycylii Powstanie w Getcie Warszawskim Walki na Łuku Kurskim Nalot na Peenemünde Bitwa w Zatoce Cesarzowej Augusty Bitwa o Lenino 1944 Desant pod Anzio Koniec oblężenia Leningradu Bitwa o Monte Cassino Desant aliantów w Normandii Wyzwolenie Wilna Bitwa w Lasach Janowskich Powstanie Warszawskie Bitwa pod Falaise Bitwa o Arnhem Wyzwolenie Bredy Bitwa w Zatoce Leyte Zatopienie „Tirpitza” Niemiecka ofensywa w Ardenach Działania komandosów Skorzenego w Ardenach 1945 Bitwa o Iwo-Jimę Nalot na Drezno Bitwa o Bolonię Bitwa o Berlin Bitwa pod Budziszynem Walki o Okinawę Zatopienie pancernika „Yamato” Mandżuria – ostatnia ofensywa II wojny światowej

bitwy ii wojny światowej 1942 45